Op zaterdag 16 juni kwamen we op het Duitse Waddeneiland Langeoog een zeldzaam vliegtuigje tegen. Het ging hier om de D-ESTW, een Oberlerchner JOB-15-150. Nu zijn er maar 23 van dit Oostenrijkse ontwerp gebouwd tussen 1960 en 1966, dus we mogen hier gerust spreken van een bijzonder toestel. Reden om eens even in de historie van dit vliegtuig te duiken.
JOB-5
Na de Tweede Wereldoorlog werd door de Oostenrijkse ingenieur Friz Brikner een houten tweezitter ontworpen. Deze werd gebouwd bij de Josef Oberlerchner Holzindustrie. Deze fabriek was gevestigd in Spittal an der Drau, Kärnten (Oostenrijk). Dit bedrijf had ruime ervaring met het bouwen van zweefvliegtuigen. Voor de Tweede Wereldoorlog zo’n 4.000! Ook maakte men onderdelen voor vliegtuigen voor het Duitse Rijk in de jaren ’40-’45.
Deze tweezitter was het eerste motorvliegtuig dat bij Oberlerchner werd gebouwd. Het kreeg de typeaanduidieng JOB-5 mee. En JOB stond dan voor Josef Oberlerchner.
Dit toestel had een 95 pk (70 kW) sterke Continental motor en vloog voor het eerst op 20 oktober 1958.
JOB-15
Omdat men de JOB-5 aan de kleine kant vond werd het toestel vergroot, voornamelijk door het toepassen van een met linnen bekleed verlengd buizenframe voor de romp. Zo kwam er plek voor een derde passagier of later zelfs een vierde.
Dit vergrote toestel kreeg de aanduiding JOB-15 mee en vloog aan het einde van 1960. Het eerste toestel kreeg een 135 pk (101 kW) sterke Lycoming O-290-D2B motor aangemeten. De versies hierna werden alle vanaf fabriek voorzien van een 150 pk (112 kW) Lycoming O-320-A2B motor. Naderhand zijn een aantal kisten voorzien van een nog sterkere krachtbron, een Lycoming O-360-A van 180 pk (132 kW). Later heeft deze eerste JOB-15 ook een sterkere Lycoming motor van 150 pk gekregen.
Ook zijn later een aantal toestellen geschikt gemaakt om zweefvliegtuigen te slepen. De kabel kon hierbij naderhand in de romp ingerold worden.
Wat is er mee gebeurd?
Er zijn, naast de enige JOB-5, in totaal 23 JOB-15 toestellen gebouwd. Allen zijn terechtgekomen in Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland. Dit zijn nog steeds de enige landen waar dit model toegelaten is. Een toestel (D-EKCI) verblijft in België, maar dus wel met een Duits kenmerk.
Er zijn nog maar een beperkt aantal Oberlerchners actief. Hoeveel is niet helemaal precies vast te stellen, maar vermoedelijk is ongeveer de helft van de gebouwde kisten nog operationeel. Van een aantal weten we het zeker, omdat we die zelf recentelijk voor de lens hebben gehad.
Het meest opmerkelijke verhaal waarom een toestel niet meer vliegt is wel dat van de OE-COP (c/n 59). Dit toestel vloog in 1973 ongeoorloofd het Tsjechische luchtruim in. Daarbij werd het onderschept door een Aero L-29 Delphin van de Tsjechische luchtmacht. Beide toestellen raakten elkaar in de lucht en de JOB-15 stortte neer. Beide inzittenden van het toestel kwamen daarbij om het leven.
Op oldtimer evenementen kun je nog wel een JOB-15 tegenkomen. Hahnweide in Duitsland of Schaffen-Diest in België zijn dan goede opties. De inschatting is overigens dat het overgrote deel van de aanwezigen op het veld niet zo snel het type zullen herkennen, simpelweg omdat het zo zeldzaam is.
Productieoverzicht
Door speurwerk op internet en door het raadplegen van diverse hulplijnen is een totaaloverzicht van de geproduceerde Oberlerchners gemaakt. Het lijstje ziet er momenteel als volgt uit:
| Oberlerchner JOB productielijst | |||
| c/n | Registratie | Type (orgineel) | Opmerking |
| 01 | OE-CAF | Oberlerchner JOB-5 | ex OE-VAF, cld 5/63 after forced landing Wiener Neustadt |
| 051 | OE-CAL | Oberlerchner JOB-15-135 | ex OE-VAL, OE-CAL, D-EOAE, conv. into JOB-15-150 |
| 052 | D-EDMK | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAM |
| 053 | D-EEAG | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAG, converted to JOB-15-180/2 |
| 054 | OE-CAH | Oberlerchner JOB-15-150 | cld 10/66 |
| 055 | D-EGRU | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAI, converted to JOB-15-180/2 |
| 056 | D-EMWO | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAA |
| 057 | D-EHGU | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAE, w/o Oldenburg-Hatten 26/08/84 |
| 058 | D-ECFE | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAO, stored Enstone (UK) |
| 059 | OE-CAP | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-ALW, mid-air coll. Tsjechië 26/07/73 |
| 060 | D-ECFI | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAR |
| 061 | OE-CAS | Oberlerchner JOB-15-150 | cld 01/71 |
| 062 | D-EJHO | Oberlerchner JOB-15-150 | ex OE-CAY, converted to JOB-15-150/2 |
| 063 | D-EFNA | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-CAX, converted to JOB-15-180/2 |
| 064 | HB-KEV | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-CAW, D-EHGE, D-EKWK |
| 065 | D-EKCI | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-CAV, converted to JOB-15-180/2 |
| 066 | D-EKCU | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-CAU, w/o Blumberg 31/08/75 |
| 067 | D-EFNI | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-CAT, converted to JOB-15-180/2 |
| 068 | OE-BLF | Oberlerchner JOB-15-150/2 | Technischen Museum Wien |
| 069 | HB-ELD | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-DOA, (D-EKDE), OE-DOA |
| 070 | D-EJOB | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-DOB, (D-EKEM), OE-DOB |
| 071 | D-ESTW | Oberlerchner JOB-15-150/2 | ex OE-DOC, (D-EKEP), OE-DOC |
| 072 | OE-DOD | Oberlerchner JOB-15-150/2 | OE-DOD, (D-EKET), cr. 1996? |
| 073 | OE-DOE | Oberlerchner JOB-15-150/2 | |
D-ESTW
Terug naar de D-ESTW. Deze JOB-15 is gebouwd in 1966 (prima bouwjaar 😉 ) en heeft hiervoor in Oostenrijk gevlogen als OE-DOC. Met constructienummer 71 is het de drie na laatste Oberlerchner die gebouwd is.
D-ESTW Oberlerchner JOB-15-150/2
Zijn Oostenrijkse roots zijn nog terug te vinden op de romp. Daar zit nog het typeplaatje met OE-DOC er op.
Voorheen had dit toestel een rood-wit-rode band in de staart, de Oostenrijkse vlag. Dit kenmerk is gewijzigd in een rood-wit geblokt richtingsroer.
Al met al erg leuk om een toestel van dit type “in het wild” tegen te komen. En een mooie aanleiding om er eens even bij stil te staan.
Dit artikeltje is tot stand gekomen dank zij de geweldige luchtvaartkennis van Henk Wadman, Walter van Tilborg en Peter M. Gerhardt. Verder is AirNieuws editie 211 (1987) geraadpleegd.