Old Warden, 2 september 2018 – Op het vliegveld van het Britse Old Warden is de vliegende museumcollectie van de Shuttleworth Collection gevestigd. Een bijzonder zeldzame collectie met (vliegende) toestellen, waarvan er in een aantal gevallen geen andere exemplaren meer bestaan.
De collectie is gestart door de jonge Richard Ormonde Shuttleworth (16 juli 1909 – 2 augustus 1940). Hij verzamelde al op jonge leeftijd auto’s, motoren en vliegtuigen. Hij repareerde die dan in zijn eigen werkplaats op het landgoed, tevens zijn ouderlijk huis, op Old Warden Park.
Pareltjes
Zo kocht hij al vroeg van een handelaar een Blériot XI (bouwjaar 1909, c/n 14) en een Deperdussin Monoplane (bouwjaar 1910, c/n 43). Deze repareerde/restaureerde hij en vloog er zelf mee voor bij evenementen.
Deze twee toestellen zijn nog steeds in de collectie aanwezig en zijn respectievelijk het oudste en een na oudste nog vliegende vliegtuig ter wereld!
Een ander pareltje uit de collectie is de enig gebouwde Blackburn Single Seat Monoplane, ook wel Blackburn Type D genoemd. Uitgerust met een 50 pk (40 kW) Gnome rotatiemotor vloog het voor het eerst eind 1912. Het bijzondere aan dit toestel is dat het inmiddels het oudste nog bestaande vliegtuig van Britse makelij is.
Eigen vervoer
Zelf vloog Richard Shuttleworth sinds 1932 met de G-EBWD, een De Havilland DH-60X Fox uit 1928. Dit toestel is ook nog immer in de collectie. Hij heeft hier ooit zijn moeder voor het eerst mee de lucht in genomen. De G-EBWD is ook alweer zo’n recordhouder, dit toestel is het vliegtuig dat het langste ter wereld hetzelfde vliegveld als thuisbasis heeft.
Het einde en een nieuw begin
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog meldde Richard Shuttleworth zich bij de Royal Air Force Volunteer Reserve (RAFVR). Op 2 augustus 1940 is hij tijdens een oefenvlucht neergestort en op 31-jarige leeftijd verongelukt.
Ter nagedachtenis aan Richard zette zijn moeder Dorothy Shuttleworth in 1944 de verzameling van hem voort en breidde het zelfs uit. In de loop der jaren is de Shuttleworth Collection uitgegroeid tot een wereldwijd beroemde en geroemde collectie met unieke vliegtuigen. Drijvende kracht hierachter zijn tegenwoordig de 3.000 vrijwilligers van de Shuttleworth Veteran Aeroplane Society (SVAS).
Vliegend museum
Bijna alle dagen van het jaar is deze collectie in de hangaars op het veld te bezichtigen. Een paar keer per jaar komen de toestellen naar buiten voor een flying-day. Een geweldig evenement waar ook veel Britse dagjesmensen op afkomen. In een ongedwongen en typisch Engelse sfeer demonstreert men veel van de vliegende collectie in de lucht.
Edwardians
De kers op de taart wordt gevormd door het vliegen van de zogenaamde “Edwardians”. Zo noemt men de vliegtuigen uit de periode van de Engelse vorst Koning Edward (1901 – 1910). Sommigen rekken de Edwardian-periode ook wel op tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.
De Edwardian-periode wordt gekenmerkt door veel technische vooruitgang. Engeland was nog wel een wereldmacht, maar begon terrein te verliezen in aanzien ten opzichte van de Verenigde Staten en het Duitse Keizerrijk. De periode valt samen met de Jugendstil of – in Frankrijk – de belle époque periode.
In 2018 waren we voor de derde keer op Old Warden. Beide voorgaande keren waren de condities niet goed genoeg om met de “Edwardians” te vliegen. Drie keer is scheepsrecht, in september 2018 kon het wel!
Bristol Boxkite
Er werd gevlogen met een tweetal Edwardian replica’s. De eerste was een Bristol Boxkite. Oorspronkelijk was de Boxkite bedoeld als opleidingsvliegtuig. Engeland wilde een dergelijk toestel hebben en dacht de Farman III uit die tijd in licentie te kunnen gaan bouwen. De onderhandelingen liepen stuk.
De Chief Engenier van de British and Colonial Aeroplane Company (later Bristol Aeroplane Company) zag geen probleem. In het tijdschrift Flight had in die tijd namelijk een gedetailleerde beschrijving van de Farman gestaan. En zo wist hij vanaf tekening dit toestel te kopiëren.
Bij Farman waren ze daar natuurlijk niet blij mee en zij overwogen een rechtszaak. Daar werd uiteindelijk van afgezien omdat de Britten claimden dat het door alle verbeteringen die er op waren aangebracht een geheel ander toestel was geworden.
Van de Boxkite werden tussen 1910 en 1914 in totaal 78 stuks gebouwd. Kosten van zo’n vliegtuig waren £ 1.000. Er is geen van deze 78 toestellen bewaard gebleven.
Toch vloog er een Boxkite boven Old Warden! Dat was een replica. Een replica die inmiddels ook alweer aardig op leeftijd is. Dit toestel is gemaakt in 1964. Toen werd het gebruikt voor de beroemde film “Those Magnificent Man and their Flying Machines”. Een filmklassieker uit 1965 die over een luchtrace gaat in de pionierstijd van de luchtvaart. In totaal werden er 20 replica’s voor de film gemaakt, waarvan er 6 ook daadwerkelijk konden vliegen.
Twee van die replica’s, waaronder de Bristol Boxkite, werden na de film aan de Shuttleworth Collection geschonken. Men vond dat de beste plaats om de unieke toestellen voor het nageslacht te bewaren.
De Boxkite werd in de film overigens gebruikt alsof het een Amerikaanse Curtis was. De Curtis Pusher had enige gelijkenis met de Boxkite, net als de Wright Flyer en daar wilde men een gelijkend toestel voor hebben.
Om de Boxkite replica een beetje betrouwbaarder te maken werd hier een 90 pk (67 kW) Continental O-200-B motor op gezet.
In totaal zijn er door F.G Miles (ja, van de Britse Miles vliegtuigfabriek) een drietal Boxkite replica’s gemaakt voor de film. Een is dus hier op Old Warden terecht gekomen. Een ander exemplaar staat in de Bristol City Museum and Art Gallery. Ook de derde staat in een museum, het Museum of Australian Army Flying in Queensland.
AVRO Triplane
Een andere ex-filmster uit de genoemde film die op Old Warden terecht is gekomen is de AVRO Triplane Mk IV. Ook deze replica van de Shuttleworth Collection koos aan het einde van de dag het luchtruim. Deze replica, ook uit 1964, is gebouwd door de Hampshire Aeroplane Club naar de originele tekeningen van het oorspronkelijke toestel van de ontwerper Alliott Verdon Roe. Zijn kleinzoon Geoffrey Verdon Roe had deze ter beschikking gesteld.
Van de AVRO Triplane Mk IV is ooit maar één exemplaar gemaakt. Dat toestel vloog voor het eerst in september 1910. Helaas werd het in augustus 1911 buiten dienst gesteld en gesloopt.
De replica van deze AVRO werd uitgerust met een 90 pk (67 kW) Cirrus II. Het toestel bleek prima te vliegen en dat werd op deze septemberavond ook nog eens gedemonstreerd.
Tijdens het vliegen viel op dat de Boxkite minder makkelijk vloog dan de AVRO. De Boxkite bleef op boomtophoogte en draaide zijn rondjes binnen het veld.
De AVRO was wendbaarder en klom makkelijker. Het toestel vloog ook een stukje sneller dan de Boxkite. Wellicht is dit toch gelegen in het feit dat de Boxkite in oorsprong vanaf tekening gereproduceerd is.
Nadat de toestellen diverse malen solitair en zelfs ook in formatie voor het publiek langs waren gevlogen zetten zij de landing weer in. Altijd een spannend moment, want dergelijke delicate toestellen kunnen niet veel hebben. Gelukkig verliep alles prima en wisten de ervaren vliegers de Edwardians weer netjes in het Engels gras te parkeren.
Met een smile van oor tot oor vanwege het geluk dit te hebben mogen aanschouwen vertrokken we van het veld. What a jolly nice day it was!
