Duxford, 3 september 2018 – Deze De Havilland DH-9 is de oudste nog luchtwaardige bommenwerper. Het toestel ontworpen door Geoffrey de Havilland en is gebouwd in 1918 door de Aircraft Manufactering Company (Airco). Het is niet helemaal duidelijk of dit toestel nog ingezet is in de Eerste Wereldoorlog. Het kan goed dat het als reservetoestel in opslag was gezet.
Wel is bekend dat het na deze oorlog verhuisd is naar India. Het werd begin jaren ‘20 als een geschenk gegeven aan Marahandja Ganga Sing van Bikaner, samen met een andere DH-9, de D5649.
Omdat men de toestellen zonder bommeninstallatie en afweergeschut weggaf en omdat er geen training voor de piloten werd gegeven, werden deze toestellen eigenlijk niet gebruikt. En dat is hun redding geworden.
Olifantenstal
De DH-9’s zijn wonderwel bewaard gebleven in India. In 1995 werd een onbekende DH-9 in verwaarloosde toestand ten toon gesteld in het nieuwe museum bij het paleis van de Marahadja. Vanaf daar ontstond grote interesse in Engeland om dat toestel terug te halen en te restaureren. In Engeland was immers geen enkel exemplaar bewaard gebleven.
Echter toen men drie jaar later naar India ging om de aankoop te regelen liep men tegen een grote verrassing aan. Het bleek dat, naast het toestel in het museum, er nog meer interessants stond in een olifantenstal bij het paleis. Daar stonden, zonder motor en in zwaar verwaarloosde toestand, de D5649 en E8894. Termieten hadden inmiddels veel van het linnen aangevreten. De motoren waren gebruikt voor irrigatiedoeleinden in de omgeving.
Uiteindelijk duurde het proces tot aanschaf maar liefst drie jaar. Pas toen konden de overblijfselen van deze toestellen naar Engeland verhuizen. Daarop volgden nog eens 17 jaar van restaureren.
Restauratie
Als eerste werd de D5649 op Duxford gerestaureerd door de Historic Aircraft Collection samen met Retrotec Ltd uit Westfield. In 2007 was dit toestel gereed om het daglicht weer te aanschouwen. Het toestel werd voor GBP 1 mln verkocht aan het Imperial War Museum (IWM) op Duxford. Sindsdien maakt het daar deel uit van de (niet vliegende) collectie.
De E8894 werd ook op Duxford gerestaureerd door de Historic Aircraft Collection. Het doel is om van dit toestel weer een vliegend exemplaar te maken. Het wordt daarmee de enige vliegende DH-9 en tevens de oudste vliegende bommenwerper ter wereld en enige overgebleven bommenwerper uit de Eerste Wereldoorlog.
Bij de restauratie wordt gebruik gemaakt van een originele Siddeley Puma motor met 6 cilinders. Deze motor is goed voor 230 pk (172kW).
Op 19 oktober 2018 heeft de motor voor het eerst gedraaid. Daarmee is men weer een stapje dichterbij de eerste vlucht na de restauratie. Inmiddels is de registratie G-CDLI toegekend aan deze DH-9.
In het gebruik
Al met al had de DH-9 niet zo’n geweldige reputatie. Goed, het was de eerste strategische Britse bommenwerper met een intern bommenluik, maar het toestel was niet erg snel. Daarmee was het een gemakkelijk doelwit voor luchtafweergeschut. Eigenlijk presteerde het minder goed dan zijn voorganger de DH-4.
Ook had het een motor die het nog wel eens liet afweten. Hierdoor zijn ook een flink aantal van de meer dan 4.000 gebouwde toestellen verloren gegaan.
Na de Eerste Wereldoorlog waren er veel DH-9’s overbodig geworden. Een aantal werd als dank voor hun loyaliteit tijdens de oorlog aan bevriende landen gegeven, zoals de twee DH-9’s hierboven.
Start KLM
Ook werden een aantal DH-9’s omgebouwd voor het vervoeren van passagiers. Daarvoor werd een cabine in de romp gebouwd zodat de passagiers beschut zaten. De piloot zat evenwel open en bloot achter deze cabine.
De KLM is in 1919opgericht en is in 1920 met dit type vliegtuig begonnen met hun passagiersvervoer. Met de G-EALU, een omgebouwde DH-9a (ook aangeduid als DH-16), vloog men op 20 mei 1920 voor het eerst. Omdat de KLM komend jaar 100 jaar bestaat wordt ter gelegenheid daarvan een replica van de eerste KLM DH-9 gebouwd in het Aviodrome. Helaas is dit een niet-vliegend exemplaar, maar het heeft wel een aantal originele onderdelen van de DH-9, zoals een authentieke propeller.
