Lelystad Airport, 17 en 18 augustus 2019 – Tijd voor Electra’s, dus ‘Electraciteit’ vandaag! Een tweetal Lockheed 12A Electra Juniors reisden af naar Aviodrome om dit weekend de Fly-In bij te wonen bij het evenement ‘Rescue Heroes’ dat gehouden werd in het luchtvaartmuseum Aviodrome.
Er moest wel even op de kisten gewacht worden. De aankomst op zaterdag liet zich beïnvloeden door de weergoden. De Electra Junior uit Duitsland was in de ochtend vertrokken vanuit zijn thuisbasis Paderborn maar vloog ter hoogte van de Nederlandse grens toch maar eerst noordwaarts. De geur van versgebakken hamburgers bij de ‘Burger-Fly-In’ op Leer-Papenburg was kennelijk tot in de cockpit doorgedrongen. Ook het weer bleek te verhinderen dat men rechtsreeks naar Lelystad Airport vloog. Na een uitgebreide stop aldaar werd weer koers gezet richting Lelystad Airport. Toen was het inmiddels wel al na 15:00u.
Ondertussen was ook de Belgische Electra Junior van Genk-Zwartberg opgestegen. Via de CTR van Eindhoven werd in noordelijke richting gevlogen. Net voor een buienlijntje die de nodige litertjes water uitstortte wist men Lelystad te bereiken.
De Duitse Electra Junior hing ondertussen bij Veendam in de buurt en werd naarmate hij naderde geconfronteerd met verslechterende condities. Ten noorden van Lelystad werd haltgehouden. Al cirkelend werd met de toren afgestemd hoe de condities zich ontwikkelden. Op een gegeven moment waren de Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB stermotoren van ieder 450 pk (330 kW) duidelijk te horen ten westen van het veld. De kist cirkelde boven het IJsselmeer waar het redelijk goed weer was.
Toen het buienlijntje iets meer naar het oosten trok zag ook deze Electra Junior zijn kans schoon. Met een wolkenbasis op 900 voet en een zicht van 4 kilometer werd het veld met een righthand-baseleg voor baan 23 aangevlogen. Niet de standaard aanvliegroute, maar er was toch geen ander verkeer in het circuit. De naderingslichten en baanverlichting werden aangezet en zo kon deze prachtige kist toch het veld bereiken. De landing verliep nat, maar probleemloos.
Toen de kist tot stilstand kwam draaide het op de baan en taxiede terug naar het begin om via ‘SIERRA1’ de baan te verlaten. Helaas werd daarbij voorbijgegaan aan het feit dat er een paar drijfnatte fotografen halverwege het veld klaar stonden om de zilveren vogel op de taxibaan vast te leggen.
Bij het draaien op de baan was overigens nog te zien dat wat onverbrande brandstof in de uitlaat kwam en alsnog vlamvatte buiten de motor. Ziet er spectaculair uit, maar het was ook zo weer gedoofd.
Historie Electra Junior
De Lockheed Model 12 Electra Junior was een kleiner versie van de Lockheed Model 10 Electra. Omdat het een kleiner broertje betrof werd ‘Junior’ aan de typeaanduiding toegevoegd. In de Electra is ruimte voor tien passagiers plus twee piloten, in de Junior kunnen zes passagiers mee, naast de twee vliegers. De Electra Junior heeft overigens dezelfde motoren als de Electra, maar omdat hij kleiner is, vliegt het toestel sneller.
De Lockheed 12 Electra Junior vloog voor het eerst op 27 juni 1936. Er zijn er tot 1941 in totaal 130 stuks van gebouwd. Daarna had Lockheed zijn productiecapaciteit hard nodig voor gevechtstoestellen zoals de Lockheed P-38 Lightning.
Verreweg de meeste Juniors zijn Model 12A, de aanduiding voor de kisten met Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB. Het toestel was bedoeld als aanvoervliegtuig voor luchtvaartmaatschappijen. Het werd echter veel populairder als privévliegtuig voor zakenlieden en welgestelden. Diverse bedrijven gebruikten de Electra Junior als bedrijfsvliegtuig om ermee te reizen.
Ook militair is de Electra Junior gebruikt. Een aantal vlogen bij de Amerikaanse luchtmacht als C-40. Grootverbruiker was echter de Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (ML-KNIL). Zij bestelden 36 Lockheed Electra Juniors. Deze werden vanaf 1942 als opleidingstoestel gebruikt voor onder andere het opleiden van bommenrichters.
Na de oorlog zijn er nog een aantal Lockheed 12A Electra Juniors bij de luchtmacht in dienst gekomen. Daar heeft men er tot 1952 gevlogen. Een van die toestellen, de L2-38 (c/n 1307) is bewaard gebleven en hangt in het Nationaal Militair Museum (NMM) in Soesterberg. Voor die tijd stond het buiten ten toon gesteld bij het voormalige Militair Luchtvaart Museum op Kamp Zeist bij Soesterberg.
Bezoekende beauty’s
Terug naar de bezoekende schoonheden tijdens het Fly-In weekend bij Aviodrome. We zullen de beide kisten kort bespreken. Momenteel vliegen er wereldwijd nog ongeveer tien Electra Juniors in de wereld. In Europa vliegt er nog een in Frankrijk (F-AZLL – c/n 1287) naast deze twee exemplaren. Deze is van Bernard Chabbert en staat gebaseerd op Arcachon-Adernos.
N14999
Deze Lockheed Electra Junior is op 8 december 1938 uit de Lockheedfabriek gerold en heeft constructienummer 1252. Het heeft tot 1950 gevlogen voor de Continental Oil Company. Daarna heeft het diverse eigenaren gehad en werd het als zakenvliegtuig gebruikt tot dat het uiteindelijk ingezet werd om parachutisten te droppen. In 1989 is het geheel gerestaureerd door de toenmalige eigenaar Pat Donovan. Deze eigenaar verhuisde naar Nieuw-Zeeland en nam het toestel tussen 2003 en 2010 mee ‘down under’.
In 2017 werd de Belg Luc Hellings eigenaar van deze prachtige kist. In april 2018 vloog hij het over naar België. Sindsdien staat het in een mooie nieuwe hangaar op Genk-Zwartberg naast zijn andere vliegtuigen; de N1238B North American T-28B Trojan en een Socata TB-20 Trinidad.
Op 1 juli 2018 was de N14999 betrokken bij een vervelend incident op Genk-Zwartberg. Na de landing reed het toestel plots haaks van de baan af en boorde met zijn neus in een hangardeur. De schade was gelukkig goed te repareren en het toestel is weer volledig hersteld.
We waren in de gelukkige omstandigheid om het toestel ook aan de binnenkant te bekijken. Deze luxe reiskist van weleer ziet er prima uit ondanks zijn hoge leeftijd. Duidelijk is te zien dat dit vliegtuig met veel liefde wordt gekoesterd.
N18130
De N18130 is de oudste van het stel. Deze kist is op 25 juni 1937 afgeleverd en heeft c/n 1226. In november 1937 heeft dit toestel als NR18130 gevlogen in de Bendix Trophy luchtrace. Met piloot Milo Burcham legde dit toestel beslag op de vijfde plaats. Diezelfde maand kwam het in dienst als zakenvliegtuig bij de Gilmore Oil Company.
In november 1941 kwam het toestel terecht bij de Forces Aériennes Françaises Libres (FAFL), het Franse luchtmachtonderdeel dat de Duitse bezetters moest verslaan. In die tijd werd het gebruikt om te speuren naar onderzeeboten, gewondenvervoer en het vervoer van hooggeplaatste militairen naar Noord-Afrika, onder wie generaal Charles de Gaulle. Het verhaal wil dat er zelfs handgranaten uit de geopende deur van dit toestel zijn geworpen!
Het toestel was al die tijd nog Amerikaans geregistreerd. Het is niet geheel duidelijk of dit ook in Frankrijk de officiële registratie was. Doorgaans gebruikt men bij de Franse luchtmacht het constructienummer als identificatie voor het toestel, dat zou dan eigenlijk ‘1226’ zijn geweest. Ook zou het toestel in Franse dienst als ‘18130’ gevlogen hebben, dus zonder ‘N’. Om het nog wat ingewikkelder te maken, het toestel zou met zijn Amerikaans kenmerk in Franse Dienst gevlogen hebben met radio-callsign F-ZCAW.
Pas in mei 1947 veranderde de registratie, toen verhuisde deze kist als G-AHLH naar Engeland. Vermoedelijk werd het toestel als N18130 uitgeschreven. Het toestel kwam in handen van de Engelse adel in persoon van de Earl of Granard.
In maart 1961 kwam het in Ierland terecht als EI-ALV. Vervolgens vertrok deze Electra Junior in november 1973 weer terug naar Frankrijk. Het werd daar als F-BUIE ingeschreven. Dat duurde tot september 2002. Op die datum kreeg het zijn eerste en huidige kenmerk terug, N18130. Met die Amerikaanse registratie heeft het nog een aantal jaar in Frankrijk gevlogen. Uiteindelijk in augustus of september 2007 dook het weer in Amerika op. Toen is het geheel gerestaureerd in kreeg het zijn spiegelende gepolijste uiterlijk. Daarvoor was het wit met blauw.
Vanaf dit voorjaar is de huidige eigenaar, Art Deco Aviation uit Hannover, bezig om het toestel naar Duitsland te halen. Dit lukte uiteindelijk begin augustus van dit jaar, toen landde de kist, na een trans-Atlantische ferryvlucht, op Duits grondgebied.
De Lockheed kwam dit weekend naar Aviodrome en bracht zo voor het eerst een bezoek aan een evenement. Een geweldige primeur!
Ook dit toestel konden we onderwerpen aan een visuele inspectie aan de binnenzijde. Dit is eveneens een erg fraai toestel, met originele stoelen in de cabine. Het interieur is alleen nog niet helemaal compleet. Zo is de omkisting van de brandstoftank achter de linker vlieger nog niet aanwezig. Dit vormt meteen een tafeltje. Ook de klaptafel aan de rechterzijde was niet aanwezig. Beide onderdelen zijn nog via FedEx onderweg uit de VS. Daarna zal dit weer teruggeplaatst worden zodat de kist er zowel van binnen als van buiten in een concoursconditie uit ziet.
Formatie
Op de zondagmiddag was het plan om met beide kisten in formatie te vliegen. Een unieke gebeurtenis, wetende dat er wereldwijd zo’n tien Electra Juniors luchtwaardig zijn. De beide kisten werden tussen het publiek door naar het voorterrein van de T2-Hangaar gereden. Nog een flinke klus, want het zijn best zware toestellen. Zowel de bemanning als de crew van Aviodrome was paraat om de benodigde spierkracht te leveren. Uiteraard zijn er ook altijd lieden die op zo’n moment menen een “coördinerende taak” op zich te moeten nemen, nietwaar Raymond?! 😉
De formatievlucht was voor de Belgische Electra Junior meteen het afscheid. Voor het instappen werden vele handen geschut. Er waren in korte tijd nieuwe vriendschappen gemaakt en bestaande verstevigd.
Beide vliegers van de Lockheeds spraken goed hun geplande formatievlucht door. Deze zou hen voeren richting het IJsselmeer, rondom Lelystad, daarna via BRAVO en SIERRA naar baan 23 voor een fly-by. Daarna zou de N14999 doorvliegen naar Genk-Zwartberg.
Toen iedereen aan boord was konden de motoren gestart worden. De kisten taxieden uit en deden hun run-up pal voor het publiek bij Aviodrome. Geweldig om te zien en vooral om te horen!
Daarna taxieden de twins naar de baan. Naast elkaar lijnden ze op en de N14999 gaf als eerste gas. Toen de wielen eenmaal los waren van het polderbeton ging ook bij de N18130 het gas erop.
De commentator bij Aviodrome kondigde tijdig de terugkomst van beide antieke vliegtuigen aan. En zo kon iedereen genieten van de bijzondere passage van de twee Lockheed Electra Juniors in formatie. Dat noemen we een kippenvelmoment aangewakkerd door Electraciteit! Zelden of nooit zie je zoiets, zelfs niet in de VS waar de meeste luchtwaardige Electra Juniors verblijven.
De N14999 verdween aan de zuidelijke horizon. De N1830 draaide naar downwind voor de landing. Even later werden de drie passagiers die mee mochten vliegen afgezet bij Aviodrome. Daarna ging de N18130 naar de brandstofpomp om te tanken voor de terugvlucht naar Paderborn.
Na het tanken was de bemanning nog genegen om – op ons verzoek – een ererondje op het platform te maken. Zo konden de aanwezige fotografen nog een keer het toestel van alle kanten vastleggen.
Toen was het echt uit met de pret. De Lockheed steeg met een mooi sonoor geluid op en verliet het circuit aan het einde van downwind richting zijn tijdelijke thuisbasis op Paderborn.
Geslaagd
De Fly-In bij het evenement ‘Rescue Heroes’ in Aviodrome staat garant voor kwaliteit boven kwantiteit. Ook dit jaar was – zoals zo vaak – van uitzonderlijke klasse. Raymond Oostergo is met zijn hardwerkende team erin geslaagd om een Fly-In te verzorgen waar de ware liefhebber, die erbij was, over een paar jaar nog steeds zal spreken! Het gevoel van Electraciteit! Lekker!
Wil je meer weten over Art Deco Aviation van de N18130? Je kunt hen volgen via INTERNET, FACEBOOK of INSTAGRAM
Dank aan Aviodrome voor de geboden mogelijkheden dit artikel tot stand te brengen.