Lelystad Airport, 18 januari 2020 – In de collectie van de Stichting Vroege Vogels bevindt zich een fraaie De Havilland DH.60G Gipsy Moth. Dit toestel is een voorloper van de zeer populair geworden DH.82A Tiger Moth. Een Gipsy Moth is (zeker buiten Engeland) een zeldzaamheid. Vandaar dat we deze kist eens onder het vergrootglas leggen.
LASCO
Deze dubbeldekker heeft inmiddels veel van de wereld gezien. In 1928 zag deze Gipsy Moth het levenslicht in Australië. Daar werd het in licentie gebouwd bij LASCO in Melbourne.
LASCO staat voor Larkin Aircraft Supply Company. Dit was een bedrijf van Herbert Joseph Larkin. Hij was een ACE-vlieger uit de Eerste Wereldoorlog met elf overwinningen op zijn naam. Terug in Australië startte hij een onderneming voor het (in licentie) bouwen van vliegtuigen. Zo bouwde hij in 1925 de Avro 540K en vervolgens een 32-tal De Havilland DH.60G Gipsy Moth dubbeldekkers. Tot die serie behoort het toestel van de Vroege Vogels ook.
Constructienummer
Over het constructienummer van dit exemplaar heerst onduidelijkheid. Bronnen geven aan dat dit 27 zou zijn. Dat zou evenwel strijdig zijn met het gegeven dat de door LASCO gebouwde toestellen begonnen bij constructienummer 168, Veelal wordt het constructienummer aangeduid als A7/44, zijn voormalige militaire registratie. Dat is zeker niet correct.
Op een tweetal plaatjes in de cockpit is het een en ander over het toestel terug te lezen. Daar noteert men ook het constructienummer A7/44 en wordt als bouwjaar 21/10/1930 gegeven. Dat is de datum waarop de kist in dienst werd genomen. In het Amerikaanse register staat het toestel met bouwjaar 1928 ingeschreven. Logisch redenerend is het wel typisch dat als de kist in 1928 gebouwd is, dat het dan vreemd is dat het pas in 1930 in gebruik wordt genomen. Wie het weet mag het zeggen!
Loopbaan
Dit toestel is op 21 oktober 1930 afgeleverd aan de Royal Australien Air Force met de militaire registratie A7/44. Tot 31 maart 1941 heeft deze De Havilland bij diverse eenheden in Australië gevlogen. Op genoemde datum kwam de kist in opslag te staan in Canbarra. Daarna kreeg het toestel een paar jaar rust.
Gratis
Op 27 juni 1945 verhuisde deze Gipsy Moth kosteloos naar de Royal Queensland Aero Club. Het kreeg toen de Australische civiele registratie VH-AFN. In die tijd had de kist een richtingsroer met grote dikke strepen. Die zijn in de loop der tijd verdwenen.
In 1968 werd de VH-AFN overgeschreven naar het Amerikaanse register. Sindsdien gaat dit toestel als N168G door het leven.
Begin jaren ’80 is de N168G naar Nederland gekomen en kwam op 21 januari 1981 op naam van J. van Mesdag te staan. Op de neus van de kist staat tegenwoordig aan de rechterkant ‘J. Mes’ met daaronder ‘Jaap van Mesdag’. Dit is een hommage aan de grondlegger van de Stichting Vroege Vogels, de overleden Jaap van Mesdag (1922 – 2015).
Restauratie
Tussen 1980 en 1982 is het toestel volledig gerestaureerd door de vrijwilligers van Vroege Vogels. Op 11 augustus 1995 raakte de N168G beschadigd bij een noodlanding als gevolg van een motorstoring bij Zeewolde. De Gipsy Moth is op dit moment niet luchtwaardig. Het heeft al een tijd niet meer gevlogen. De laatste tijd stond het op een liftje opgeslagen boven de overige toestellen in de museumhangaar van de Vroege Vogels.
Sinds eind 2019 is het toestel weer naar beneden gehaald. Om ruimte te besparen zijn de vleugels van de kist opgeklapt. Een vernuftige constructie die men bij deze kist indertijd heeft toegepast zodat stalling efficiënt kon plaatsvinden.
Uiterlijk
In de loop der jaren is het uiterlijk van de N168G een beetje gewijzigd. In de eerste jaren stond de oude Australische registratie VH-AFN nog op de romp. Het Amerikaanse kenmerk stond/staat verticaal in de staart.
Een paar jaar later is de “V” verwijderd en stond er alleen nog ‘H-AFN’ op de romp. In die vorm zagen we de kist bijvoorbeeld tijdens een Fly-in op Keiheuvel (B) in 1993.
Tegenwoordig is het Australische kenmerk helemaal verdwenen. Alleen de registratie N168G staat nu in de staart. Jammer, die Australische regi op de romp maakte de kist toch wat exotischer.
Het logo op de romp van de Gipsy Moth is de laatste jaren best wel van kleur verschoten. In 2005 zat er nog wel wat kleur op, maar anno nu zijn de kleuren aardig vervaagd.
De N168G staat tegenwoordig op naam van de Eastern Stearman Inc. Trustee uit Leesburg (Virginia, VS). Deze onderneming verzorgt voor over de honderd (veelal historische) vliegtuigen de inschrijving in het Amerikaanse register. Een trustee (belangenbehartiger) maakt het mogelijk om buiten de Verenigde Staten een Amerikaans geregistreerd vliegtuig in eigendom te hebben. Bij deze specifieke trustee zijn meerdere toestellen van Vroege Vogels ondergebracht zoals de Vultee, de Stampe, de Aeronca en de Jungmann. Maar ook bijvoorbeeld andere historische Nederlandse vliegtuigen als de Fokker F27-400M N27FF van de stichting Vliegend Nederlands Cultureel Erfgoed, die naar Lelystad Airport komt, zijn hier ondergebracht.
