Van 23 juni tot en met 25 juli vinden op en rond Urk de filmopnames plaats voor de speelfilm van regisseur Christopher Nolan genaamd Dunkirk. De hoofdrol wordt gespeeld door Harry Styles, bekend als lid van de (inmiddels ter ziele gegane) boyband One Direction (1D voor de fans).
Maar…. Is Harry Styles wel de grootste ster in deze film? Of is het iemand anders? Wat mij betreft gaat de titel naar de Bristol Blenheim die figureert in de film. Deze tweemotorige bommenwerper (bouwjaar 1943) arriveerde 29 juni 2016 op Lelystad Airport, klaar om zijn scenes te spelen op de filmset bij Urk. Deze Blenheim is het enige nog vliegende exemplaar ter wereld!
Laten we even wat dieper in de historie van de Blenheim duiken!
Passagiersvliegtuig
De Bristol Blenheim was aanvankelijk ontworpen als passagiersvliegtuig. In 1934 schreef Lord Rothermere, eigenaar van de Engelse krant Daily Mail, een wedstijd uit om het snelste passagiersvliegtuig ter wereld te bouwen. Het toestel moest naast twee piloten ook zes passagiers mee kunnen nemen en het moest de hegemonie van de snelle Duitse vliegtuigen uit die tijd doorbreken.
Bij de Bristol Aeroplane Company ontwierp men daarop de Bristol 142. Dit toestel bleek bij aanvang al sneller te zijn dan alle tot dan toe in dienst zijnde Britse militaire vliegtuigen! Het mag dan ook niet vreemd klinken dat de Royal Air Force grote interesse in dit toestel had.
Het toestel werd vervolgens aangepast voor militaire doeleinden. Zo werd de vleugel van low-wing naar mid-wing gebracht. Hierdoor ontstond er ruimte voor een bommenluik onder de vleugelhoofdligger. Ook werd er een geschutskoepel op de romp aangebracht. Dit toestel kreeg de naam Bleinheim mee en het werd in 1937 in dienst genomen.
Verschillende uitvoeringen
De eerste Blenheims waren de Mk.I. Deze typeerden zich door hun korte neus die in een lijn schuin opliep. Hierdoor was de weerstand gering wat de snelheid ten goede kwam.
Latere versies, met name de Mk.IV, kregen een langere neus. Hierdoor was er meer ruimte voor de bommenrichter. In totaal zijn er in alle varianten 4.422 exemplaren van dit toestel gebouwd.
Bombs away!
Grappig detail van de Blenheim is dat het bommenluik van dit toestel dicht werd gehouden door zogenaamde “bungee cords”, elastiekjes als het ware. Ze gingen open door het gewicht van de bommen als deze losgelaten werden. Omdat het niet exact te zeggen was wanneer het bommenluik openging onder het gewicht van de bom was dit toestel niet de meest precieze bommenwerper…
Operationeel gebruik
Bij aanvang (eind jaren ’30) was de Blenheim een snel vliegtuig. Sneller bijvoorbeeld dan de Hawker Hind, de dubbeldekker die het op moest volgen. Het was echter in luchtgevechten geen partij voor de Duitse Messerschmitt Bf.109. En doordat het toestel in de beginjaren van de oorlog werd ingezet als dag-bommenwerper, leed men aanzienlijke verliezen in luchtgevechten.
Tot 1944 heeft de RAF de Blenheim ingezet. Daarna werd het opgevolgd, onder andere door de nog weer snellere De Havillland Musquito.
Blenheim of Bolingbroke?
De Bristol Blenheim is niet alleen in Engeland gebouwd. Er zijn een aantal toestellen in Finland, Joegoslavië, maar vooral ook in Canada gebouwd. De Canadese toestellen kwamen bij Fairchild vandaan en krengen de naam Bolingbroke mee. In grote lijnen waren dit dezelfde toestellen als de Blenheim die in Europa werd gebouwd. Het verschil zat er in dat de Canadese toestellen met Amerikaanse instrumenten werden uitgerust.
Survivor
Er zijn maar weinig Blenheims of Bolingbrokes bewaard gebleven. Er is er momenteel maar één vliegwaardig en dat is de G-BPIV, het toestel dat op Lelystad Airport voor de film is aangekomen.
De G-BPIV is van oorsprong een Fairchild Bolingborke IVT, een in Canada gebouwd exemplaar dus. En hat zag er vroeger een beetje anders uit! Het had toen nog de lange neus die bij de Mk.IV hoort.
Dit toestel is na een grondige restauratie vanaf 1987 in 1993 gaan vliegen. Helaas crashte het toestel op 18 augustus 2003 op Duxford en men vermoedde dat het toestel total-loss was.
Het toestel vloog indertijd in een zwart kleurenschema met de registratie Z5722 / Z-WM. Dit toestel is op die manier onder andere te zien geweest in mei 1995 op vliegveld Eindhoven bij een evenement met een aantal warbirds.
Toch heeft men in de jaren na de onfortuinlijke crash kans gezien om het toestel weer op te bouwen. Daarbij heeft men de lange neus van de Mk.IV vervangen voor een originele (korte) Blenheim Mk.I neus. Deze neus kwam oorspronkelijk van de L6739 af. Deze ex militaire registratie is dan ook tegenwoordig aangebracht op het toestel.
Tja, is het door deze plastisch-chirurgische aan de neus dan nu nog steeds een Fairchild Bolingbroke of is het nu een Bristol Blenheim geworden…? Het Britse luchtvaartregister geeft uitsluitsel, het is nog steeds een Fairchild Bolingbrike Mk.IVT. Maar daardoor uiteraard niet minder bijzonder!!!
De restauratie was in 2014 gereed. Na 11 jaar sleutelen kon het toestel in november 2014 weer de lucht in. Daarbij heeft het de kleuren meegekregen zoals het nu op Lelystad Airport te zien is. De civiele registratie is na la die jaren gelijk gebleven, dat is nog de G-BPIV.
Museumkisten
In Canada is men wat zuiniger geweest op dit toestel. Mede omdat het als trainingstoestel heeft gevlogen, buiten het directe oorlogsgeweld. De meeste (niet vliegwaardige) museumkisten zijn dan ook Canadese, door Fairchild gebouwde, exemplaren in de Mk.IVT uitvoering. Dit waren trainers voor schutters en bommenrichters.
Zo is in het RAF-museum op Hendon (UK) de L8756 te vinden. Dit was voorheen de Canadese RCAF 10001.
In België, in het legermuseum in Brussel, is de 10083 te zien. Ook deze heeft in Canada gevlogen en wel als RCAF 9895. De hier getoonde registratie is dus niet authentiek.
En dan is er nog een interessante Bolingbroke te vinden in het Canadese Hamilton. Hier, bij het Canadian Warplane Heritage Museum is men een Bolingbroke aan het restaureren naar vliegwaardige toestand. Zoals te zien is moet er nog heel wat gesleuteld worden wil dit toestel de lucht in gaan.
In Canada zijn in musea nog twee Bolingbrokes te vinden, alsmede een in de USA. De enige echte Bristol Blenheim die bewaard gebleven is, is een Fins exemplaar. Dit toestel is in het Aviation Museum of Central Finland in Tikkakoski te vinden.
Film
Terug naar de film Dunkirk en onze filmster. We blijven het toestel voor het gemak maar even een Blenheim noemen, dan weet iedereen waar het over gaat. 🙂 . De Blenheim is op donderdagmiddag 29 juni 2016 in de Flevopolder aangekomen. Na de landing is het afgetankt en in de Catalinahangaar geplaatst. Daar houdt het de twee Supermarine Spitfires Mk.I gezelschap (G-AIST en G-CGUK).
Het is nu afwachten wanneer deze filmster in de spotlights mag verschijnen. Hopelijk treffen we de kist dan ook nog even vliegend voor onze eigen camera!
De aftiteling
Voor de geïnteresseerden hieronder nog even de exacte gegevens van de G-BPIV:
Registratie: G-BPIV (L6739 / YP-Q)
Type: Bristol Fairchild Bolingbroke Mk.IVT
Constructienummer: 10201
Bouwjaar: 1943
Eigenaar: Blenheim Ltd, Duxford
Ex: RCAF 10201
