Registratie: D-EGEM
Type: Blume Bl.502 (Bl 502-V2)
Constructienummer: Bl 03
Eigenaar: Oskar Knauf
Locatie: Koblenz-Winningen, 22 september 2017
Bijzonderheden: Met je neus in de boter vallen, iedereen kent die uitdrukking wel. Nou, afgelopen vrijdag 22 september 2017 mocht ik ervaren hoe dat ook al weer voelde! Plaats van handeling; Koblenz-Winningen (EDRK).
Op doorreis naar Nederland werd hier een korte stop gemaakt. Eenmaal aangekomen werd mijn oog getrokken naar een taxiënd vliegtuig. Een type dat ik niet kon thuisbrengen. Bovendien was het moeders mooiste niet gezien de staat waar de afwerking van het toestel zich in bevond.
De registratie was er wel groot en duidelijk op de lezen. Het ging om de D-EGEM. Het toestel maakte een korte taxi-run en werd toen weer voor de hangaar geparkeerd, verder op het veld. Daar moest ik meer van weten!
Bij de havendienst werd snel toestemming verkregen om even op het veld een kijkje te nemen. Bij de eerder genoemde hangaar aangekomen was de D-EGEM helaas alweer naar binnen gereden. Het betrof een hangar met een rond houten draaiplateau. De D-EGEM stond inmiddels “op twee uur”, achteraan in de hangaar. De piloot maakte net aanstalten om de kist het plateau af te rijden, nog verder naar achteren in de hangaar. Jammer… Of toch…
Ik raakte met de eigenaar – Oskar Knauf – aan de praat. Hij vroeg zich af of ik wel wist wat voor type dit was. Ik moest hem het antwoord schuldig blijven. Het bleek om een Blume Bl.502 te gaan, een uniek vliegtuig zo blijkt!
Ontwikkeling
De Duitse vliegtuigontwerper Walter Blume ontwikkelde in 1938 bij Arado Flugzeugwerke GmbH de Arado Ar.79. Dit was een tweepersoons reis- en sportvliegtuig waarvan er 72 werden gebouwd.
Na de oorlog, toen in 1955 het verbod om vliegtuigen te ontwikkelen in Duitsland werd opgeheven, borduurde Blume op dit ontwerp voort.
Hij ontwierp, samen met Wilhelm van Nees en een aantal voormalige Arado-ingenieurs de Blume Bl.500. Dit is een vierpersoons reisvliegtuig, dat met twee inzittenden ook als semi-aerobatic-kist gebruikt kan worden. Het model laat zich vergelijken met bijvoorbeeld een Saab Safir.
De Blume Bl.500 was een geheel metalen vliegtuig. Ten opzichte van de Arado Ar.79 werd de romp verlengd, de staart veranderd, de cabine verlengd en kreeg het een intrekbaar landingsgestel. De Arado Ar.79 was uitgerust met een Hirth motor. Deze was echter niet meer voor handen en dus werd er voor een meer algemene Lycoming motor gekozen.
Het meest bijzondere aan de Blume Bl.500 waren de dunne vleugels. De vleugels zijn zogenaamde laminaire vleugels, waarbij de turbulentie gering is. Het brandstofverbruik wordt daarbij positief beïnvloed.
Deze waren gemaakt van verlijmde metaaldelen door middel van zogenaamde Redux binding. Hierdoor was de vleugel slanker en bovenal van minder popnagels voorzien. De popnagels vergroten de luchtweerstand en beïnvloeden daarmee de snelheid van het toestel negatief. Voor die tijd een revolutionair productieproces in de luchtvaart.
Productie
De eerste Bl.500 (c/n Bl 01) werd gebouwd zonder motor en zonder interieur. Als typeaanduiding wordt in het Duitse register voor dit exemplaar Bl 500V-0 genoemd. Dat bouwen gebeurde bij Focke-Wulf in Bremen. Men wilde zich in deze fabriek bekwamen op het vervaardigen van metalen vliegtuigen.
De Bl.500 heeft nooit gevlogen. Het frame is gebruikt voor sterkteproeven, met name van de vleugel. Dit vond plaats tussen mei en december 1956 bij het Deutsche Versuchsanstalt für Luftfahrt (DVL) in Essen.
Hierna werden plannen gemaakt om in totaal drie versies aan de man te brengen. De Blume Bl.501 (met een 125 pk – 91 kW Lycoming motor), de Bl.502 (met een 150pk – 110 kW Lycoming motor) en de Bl.503 (met een 180 pk – 132 kW Lycoming motor).
De Bl.501 werd als te licht ingeschat en is niet gebouwd. De Bl.502 werd de hier besproken D-EGEM (c/n BL 03) en de Bl.503 werd de D-EKUB (c/n BL 02). De D-EKUB vloog voor het eerst op 16 maart 1957. Kort daarop in dat voorjaar volgde de D-EGEM.
Het prijskaartje van de Blume Bl.502/503 bleek uiteindelijk fors te worden. Het toestel moest in die tijd zo’n 68.000,- DM kosten. Dit kwam onder meer door de complexe bouwconstructie van de vleugel.
In mei 1957 werden beide prototypes getoond tijdens de Hamburg Air Show. De Duitse luchtmacht, maar ook Lufthansa zagen uiteindelijk geen brood in dit toestel. In prijs werd het toestel voorbijgestreefd door Amerikaanse soortgenoten. Daardoor bleef het project beperkt tot de twee genoemde vliegtuigen.
Bij Focke-Wulf zat men niet bij de pakken neer. Men kreeg hierna de overheidsopdracht om de – eveneens metalen – Italiaanse Piaggio P-149D voor de Luftwaffe en Marine in licentie te gaan bouwen.
De D-EKUB is op 17 augustus 1971 onherstelbaar beschadigd geraakt bij Nittenau-Bruck en afgeschreven. Het is onbekend waar de restanten hiervan zijn gebleven. Het laatst zijn ze in Oberpfaffenhofen gesignaleerd.
Samengevat ziet het bescheiden/complete productieoverzicht van de Blume Bl.500 serie er zo uit:
| Registratie | Type | Aanduiding | c/n | Opmerking |
| – | Blume Bl.500 | Bl 500V-0 | Bl 01 | Alleen voor statische sterkte-proeven |
| D-EKUB | Blume Bl.503 | Bl 500V-1 | Bl 02 | w/o 17/08/1971 Nittenau-Bruck |
| D-EGEM | Blume Bl.502 | Bl 500V-2 | Bl 03 | Based Koblenz Winningen |
Historie
De registratie D-EGEM werd gereserveerd op 11 december 1956 voor een vliegtuig met als typeanduiding Bl 500V-2. De exacte datum van de eerste vlucht is niet bekend, maar deze lag kort na die van de D-EKUB in het voorjaar van 1957.
Op 24 april 1958 werd het bewijs van luchtwaardigheid (BvL) voor dit toestel verkregen en het werd vanaf dan gebruikt door het DVL in Oberpfaffenhofen voor kalibratievluchten.
Bekend is dat het toestel op 13 februari 1961 te kampen had met een ingeklapt landingsgestel op Oberpfaffenhofen. Ook op 18 maart 1961 ging het mis op Köln-Bonn, toen reed een auto tegen de staart van de kist.
Vanaf juli 1971 vloog de Fliegergruppe van de DFVLR (Deutsche Forschungs- und Versuchsanstalt für Luft- und Raumfahrt) op Oberpfaffenhofen met de kist. Het laatst bekend is dat het toestel in maart 1972 1.513 uren op de teller had staan.
De D-EGEM werd een jaar later, op 7 maart 1973 uitgeschreven uit het Duitse register. Het werd daarna gratis aangeboden aan een museum in München. Die hadden echter geen interesse wegens gebrek aan ruimte voor het toestel.
Goede raad was kennelijk (niet zo) duur (DM 500,-). In februari 1974 werd de D-EGEM verkocht aan Autohaus Widman, een autodealer. Dit met als doel om de kist te slopen.
Dat slopen is gelukkig niet gebeurd. In mei 1975 werd het toestel te koop aangeboden door Klaus Bartel uit Eching, als opknappertje…
Daarna is het in handen gekomen van de huidige eigenaar, Oskar Knauf. Op 30 augustus 1976 werd het toestel, opgeknapt en wel, ingeschreven op naam van Ursula Kantreiter, de vrouw van Oskar Knauf. Het toestel stond gebaseerd op Langenlonsheim, in het zuid-westen van Duitsland.
Op 16 mei 1982 ging het helaas goed mis met de D-EGEM. Tijdens een noodlanding op Langenlonsheim raakte het toestel dermate beschadigd dat het later dat jaar werd uitgeschreven als “onherstelbaar beschadigd”. Het toestel werd in gehavende toestand opgeslagen op Langenlonsheim.
Restauratie
Op 29 januari 1999 kwam er weer beweging in de zaak. Er werd een nieuwe reservering voor het toestel aangevraagd door Oskar Knauf. Hij wilde het toestel repareren met het toepassen van een Lycoming O-360 motor. Dit is dezelfde motor als in de Bl.503 was toegepast, 180 in plaats van 150 pk. Die zwaarder motor is er ook daadwerkelijk in gekomen.
De D-EGEM is op verzoek van de eigenaar Oskar Knauf langdurig en grondig gerestaureerd bij Gomolzig Flugzeug- und Maschinenbau GmbH op het vliegveld Koblenz-Winningen.
Bij Gomolzig werden de vleugeldelen kort bij de romp geheel vervangen. Deze delen waren bij de noodlanding beschadigd geraakt hoor een harde landing. Op de foto’s is dit goed te zien, dit zijn de delen die nog in de groene primer zitten.
Ook werd het instrumentenpaneel naar de wens van de eigenaar opnieuw ingedeeld. Daarbij werd onder andere een GPS toegevoegd, iets wat men uiteraard eind jaren ‘50 nog niet had.
In het voorjaar van 2016 was het toestel gereed. Het maakte een eerste testvlucht met een testvlieger. Bij de tweede vlucht stapte Oskar Knauf zelf ook in. Op wat kleine aanpassingen na, zoals een niet juist functionerende snelheidsmeter, was het vliegtuig weer gereed. Bij deze vluchten werd overigens het landingsgestel uit gelaten.
In het voorjaar van 2017 vloog Knauf opnieuw met het toestel met een beperkt BvL. Hij maakte een vlucht van ongeveer de 25 minuten rond Koblenz. Daarbij trok hij ook de wielen in.
Voor de landing vroeg hij de toren nog expliciet om te kijken of zijn wielen voor de landing uit waren. Dit werd bevestigd. Daarop werd de landing ingezet. Echter bij het uitrollen begon het neuswiel te trillen en klapte in. Gevolg was een beschadigde propeller en een motor die een zogenaamde shock-load-test moest ondergaan. Hierbij wordt gekeken of de motor geen in- of uitwendige schade heeft opgelopen van de propeller die ineens stilstaat op het asfalt.
Eind juli 2017 was alles gelukkig alweer hersteld. Knauf is nu in afwachting op een keuring voor het bewijs van luchtwaardigheid (BvL) van het toestel. Dit duurt helaas al twee maanden. Sinds 15 januari 2017 is overigens de reservering voor de registratie van de D-EGEM verlopen.
Tot het verkrijgen van het BvL blijft het opereren beperkt tot het taxiën met de kist, zoals vandaag. Dit om de systemen up and running te houden.
Na het verkrijgen van het bewijs van luchtwaardigheid zal Knauf het toestel naar een vliegtuigspuiter brengen. Waar, dat weet hij nog niet. De verf voor het toestel heeft hij wel al in huis. Hij zoekt nu alleen nog een spuiterij die dit tegen aantrekkelijke kosten kan aanbrengen.
De kist zal in dezelfde crème/rode kleuren gespoten worden. Alles zo origineel mogelijk. Ook zal de registratie dan kleiner op de romp worden aangebracht, net zoals het de fabriek verliet bij Focke-Wulf in 1957.
Weer naar buiten
Oskar Knauf wist veel over zijn vliegtuig te vertellen. Daarbij heeft hij een brede luchtvaartkennis. Zo is hij ondermeer al tientallen keren naar de EAA AirVenture op Oshkosh geweest. Ook in 2017, net als ik. Dat gaf weer extra stof tot gesprek!
Na een tijdje over van alles in de luchtvaart gesproken te hebben durfde ik hem een brutale vraag te stellen; zou het mogelijk zijn om – met mijn hulp – de kist nog een keer naar buiten te duwen, zodat ik er in goed daglicht foto’s van kon maken. Nou, dat was geen probleem! En dus werd de draaischijf in omgekeerde richting weer aangezet, totdat de D-EGEM in het midden van de deuren stond.
Daarna werd de kist door ons beiden naar buiten getrokken. Vervolgens werd de trekstang verwijderd om het beeld niet te “vervuilen”.
Hierna kon op het gemak de kist van buiten en van binnen gefotografeerd worden. Met de kap open, met de kap gesloten, u zegt het maar!
De D-EGEM heeft volgens de eigenaar geen type-identificatie plaatje meer. Met de inbouw van de zwaardere 180 pk motor zou je kunnen stellen dat het nu eigenlijk een Bl.503 geworden is. Het constructienummer staat wel vast, dat is Bl 03, omdat dit het derde (en laatste) toestel in de serie is geweest.
Tenslotte vielen mij de “tip-tanks” nog op aan het einde van de vleugel. De eigenaar gaf echter aan dat deze niet voor brandstof bedoeld waren. Vermoedelijk dus alleen voor een betere aerodynamica of een fraaier gezicht.
Na de fotosessie hebben we beiden de kist weer op de houten draaischijf in de hangaar gezet en kon het toestel naar achteren in de hangaar worden gedraaid.
Vervolgens moest nog een ander kistje op de lege plek van de draaischijf gezet worden, deze stond ook buiten.
Hopelijk verkrijgt Oskar Knauf snel het benodigde Bewijs voor Luchtwaardigheid voor zijn toestel. Dan kan het gespoten worden, waarna de eigenaar van plan is er fly-ins en evenementen mee te bezoeken.
Vielen dank!
Dit artikel is tot stand gekomen mede dank zij de interessante informatie van de eigenaar van de D-EGEM, Oskar Knauf. Tevens dank voor zijn bereidheid de kist speciaal naar buiten te rijden! Verder dank aan Peter-Michael Gerhardt en Henk Wadman voor hun speurwerk naar gedetailleerde registerinformatie over de Blume-toestellen.