Ultra-zeldzaam, twee blauwe Spitfires PR Mk.XI in formatie

G-MKXI / PL965 / R en G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Old Warden, 2 september 2018 – Waarom is deze formatie zo zeldzaam? Welnu, het gaat hier om twee Spitfires PR Mk.XI. Van deze versie vliegen er momenteel maar twee in de wereld, deze twee! Dit type was in oorlogstijd gewoon om solitair te opereren. In een formatie vliegen was er dan ook niet bij. Het zijn namelijk toestellen om foto’s te maken boven vijandelijk gebied. Zo kon men doelen opsporen of bekijken of bombardementen hun effect gehad hadden. Daarbij waren de piloten vooral op zichzelf en hun toestel aangewezen.

G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Daarnaast waren deze toestellen niet ruim voorhanden. Daar waar ze gestationeerd waren, werden  er maar een of twee toegewezen. In formatie op missie gaan was er dan ook niet bij.

Photographic Reconnaissance

De Spitfire PR Mk.XI was een variant van de overbekende Supermarine Spitfire, speciaal gemaakt voor fotoverkenningen. PR in de typeaanduiding staat dan ook voor Photographic Reconnaissance. De toestellen zijn te herkennen aan hun blauwe uiterlijk. Ze zijn daarmee sterk afwijkend van de gecamoufleerde broertjes en zusjes.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

De Mk.XI is gebaseerd op de Mk.VII romp met ruimte voor camera’s in de romp. De Mk.XI had een drukcabine zodat er op hoogtes van 40.000 voet gevlogen kon worden. Ook waren de toestellen gemaakt om zo snel mogelijk te vliegen. Zo kon men uit handen blijven van afweergeschut of vijandelijke toestellen.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Kenmerken

Een van de opmerkelijke verschilpunten van de foto-versie is het intrekbare staartwieltje. Hierdoor werd de weerstand nog meer verminderd en kon men nog sneller vliegen.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI met het intrekbare staartwiel

Omdat deze toestellen lang en snel moesten vliegen was er een extra grote voorziening voor de motorolie getroffen. Dit resulteerde in een iets bollere neus (daar waar de identificatie-letter staat). Bij de G-MKXI (met de “R”) is dit het beste te zien. Het andere toestel heeft een kleiner bolling vreemd genoeg.

De neus ter hoogte van de “R” is boller dan bij andere Spitfires door een grotere olietank

Camera’s

De PR Mk.XI was de eerste Spitfire die met twee verticaal geplaatste F52 camera’s overweg kon. Deze waren achter de piloot in de romp gebouwd en konden recht naar beneden fotograferen. Onder de romp zijn de cameragaten goed te zien.

Hier zijn de cameragaten onder romp goed te zien

Ook aan de linkerzijde van het toestel bevindt zich een camera-venster. Hiermee kon horizontaal gefotografeerd worden. Daarnaast konden er nog onder de vleugels camera’s gemonteerd worden.

Hier is het cameravenster aan de linkerkant goed te zien (net in de roundel)

Tijdens de vliegshow op Old Warden van september 2018 waren een aantal camera’s ten toon gesteld. Daarbij ook de types die in de Spitfire PR Mk.XI zijn gebruikt. Wat daarbij opvalt is dat vooral de F52 camera een forse en lange camera is. Het inbouwen daarvan zal wel de nodige hoofdbrekens gekost hebben.

F52 Air Camera die in de Spitfire werd gebruikt

Survivors

Er werden uiteindelijk 471 Spitfire PR Mk.XI’s gemaakt. Daarvan vliegen er twee en staan er twee in een museum opgesteld. We hebben inmiddels 3 van de 4 toestellen kunnen fotograferen.

2 van de 4 overgebleven Mk.XI’s op een typisch Engels veld bijeen

G-MKXI / PL965 – R

De eerste Spitfire die we even nader onder het vergrootglas leggen is de G-MKXI. Deze kist is gebouwd in 1944. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de G-MKXI een 40-tal missies boven Duitsland, Frankrijk en Nederland gevlogen. Daarbij is het laag en op grote hoogtes diverse malen onderschept door luchtafweergeschut of jachtvliegtuigen. Daar zat ook de Messchschmitt Me.262 bij, het straalvliegtuig van de Duitsers. Dit was eigenlijk het enige toestel dat deze snelle Spitfire-versie kon bijhouden.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

De G-MKXI is een toestel dat nog een Nederlandse historie heeft. Na diensttijd is deze Spitfire voor GBP 25,- naar Nederland verkocht. Niet om er meer mee te vliegen, nee, het toestel werd als sleutelkist voor opleidingen gebruikt op Deelen. Daar arriveerde het op 10 juli 1947.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Van daaruit is het in 1960 terechtgekomen in het Verzetsmuseum in Overloon. Daar heeft het jarenlang ten toon gesteld gestaan.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

In 1987 erkende men de waarde van dit toestel en werd het overgebracht naar Engeland om weer vliegwaardig gemaakt te worden. Dat werd een meerjarig traject.  Pas in december 1992 vloog het toestel weer voor het eerst.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Vervolgens ging het in 2001 naar Amerika als N965RF. Sinds 2004 is het toestel weer terug in Europa en vindt het onderdak bij de collectie van Hangar 11 op het veld North Weald.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI met ook hier het cameraluik in de roundel

G-PRXI / PL983 – L

De G-PRXI is eveneens in 1944 gebouwd. Na diensttijd is het uiteindelijk bij de Shuttleworth Collection terecht gekomen. Daar werd het toestel buiten ten toon gesteld. In 1983 startte men daar met de restauratie, maar ging daar uiteindelijk niet mee verder. Het toestel werd daarop in 1984 geveild en werd gekocht door Doug Arnold. Na zijn dood kwam het toestel in opslag tot 1999.

G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Toen werd het overgenomen door Justin Fleming en gerestaureerd en gevlogen door Martin Sargeant.  Op 4 juni 2001 deed hij met deze Spitfire mee aan een vliegshow met toestellen uit de Tweede Wereldoorlog boven Rouen in Frankrijk. Daar ging het mis. Er kwam rook uit de motor, de piloot wilde op het vliegveld landen maar besefte dat hij dan in het publiek terecht zou komen. Hij boog zijn toestel af en crashte in het veld. Er brak brand uit en de piloot moest dit met zijn leven bekopen.

G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Het wrak leek totaal vernield. Toch is het vliegtuig weer opgebouwd door de Aircraft Restauration Company op Duxford. Men begon daarmee in 2003 en was daar 17 jaar later mee klaar. Op 18 mei 2018 vloog de Spitfire weer opnieuw! De thuisbasis van dit toestel is momenteel nog steeds Duxford.

G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Flying together

Tijdens de vliegshow die men op 2 september 2018 boven Old Warden had georganiseerd wist de Shuttleworth Collection beide eigenaren van de twee vliegende Mk.XI’s over te halen naar het veld te komen. Een unieke gebeurtenis. In de loop van de ochtend meldden beide Spits zich op de radio en landden op de grasbaan van Old Warden. Na aankomst werden de toestellen naast elkaar gezet.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI
G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI
G-MKXI / PL965 / R en G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

In de middag werden beide blauwe rakkers voorgevlogen. Daarbij kwamen ze in formatie langsvliegen. Helaas bleef dat beperkt tot een enkele pass. Dat had wel een keertje extra gemogen vanwege het unieke karakter ervan.

G-MKXI / PL965 / R en G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR M. XI

Daarna werd de G-PRXI solo voorgevlogen. De G-MKXI bleef op de achtergrond cirkelen en wachtte zijn beurt af.

G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI
G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Toen de G-PRXI de landing inzette was het de beurt aan de G-MKXI. Ook deze kist werd solo voorgevlogen. Dat leverde weer de nodige mooie foto’s op.

G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI
G-MKXI / PL965 / R Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Na de demo landde ook dit toestel weer op Old Warden. Aan het einde van de dag vertrokken de Spitfires weer naar hun thuisbasis, allebei niet ver van Old Warden. Daarmee kwam een unieke en voorlopig eenmalige belevenis ten einde. Het klinkt als een cliché, gelukkig hebben we de foto’s nog! 😉

G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Museumtoestellen

Dan blikken we nog even kort naar de andere foto-Spitfires. Zoals gezegd, van de Mk.XI zijn er, naast de twee vliegende, nog maar twee andere kisten bewaard gebleven in een museum.

PL979

Er is nog een Spitfire PR Mk.XI in de Norwegian Armed Forces Aircraft Collection op Gardermoen bij Oslo te vinden. Dit is de PL979 en niet luchtwaardig. Tussen 1947 en 1954 heeft de Noorse luchtmacht met deze kist gevlogen. Als code heeft dit toestel A-ZB op de romp staan. Het toestel is verder blauw met de Noorse roundels er op.

MB950

Een vierde PR Mk.XI is te vinden in het National Museum of the United States Air Force, Wright-Patterson Air Force Base, bij Dayton, Ohio. Het gaat hier om de PA908. Ook dit toestel is niet meer luchtwaardig.

MB950 Supermarine Spitfire PR Mk.XI (Dayton, augustus 2017)

De PA908 staat met de registratie MB950 in het museum. Het fotoluik aan de linkerkant is dichtgemaakt. Dit toestel draagt Amerikaanse kenmerken. Oorspronkelijk was deze Spitfire geleverd aan de luchtmacht van India en is het via omzwervingen in 1985 in Amerika terecht gekomen en in het museum in Dayton opgesteld.

Uniek beeld

Om twee van de vier nog overgebelven Spitfires Mk.XI met elkaar te zien vliegen was een unieke gebeurtenis. Wellicht a once in a life-time experience! Daar kun je gewoonweg geen genoeg van krijgen…

G-MKXI / PL965 / R en G-PRXI / PL983 / L Supermarine Spitfire PR Mk.XI

Geef een reactie