Meiringen, 14 februari 2020 – Van de Pilatus PC-9 heeft de Zwitserse luchtmacht er maar twaalf in dienst gehad. Daarvan zijn er nog maar vier of vijf over. De rest is buiten dienst gesteld en soms al in een museum beland.
Op 14 februari 2020 troffen we nog één van de weinige operationele PC-9’s van de Swiss Air Force aan tijdens een paar oefen approaches op de vliegbasis Meiringen in het Berner Oberland. Een nadering op Meiringen is allesbehalve standaard en daarvoor moeten piloten apart trainen.
Het bewuste toestel was de C-409 met constructienummer 221. Deze kist vliegt sinds 1994 bij de Zwitserse luchtmacht.
Doelsleper en stoorzender
Op de Zwitserse PC-9’s vliegen zeer ervaren vliegers. Zij gebruiken deze kist voor twee doelen, het slepen van luchtdoelen en het elektronisch verstoren van radio en radarsignalen. De ene helft van de vloot kon daarvoor doelen voortslepen, de andere helft was voorzien van een Ericson Vista 5 jammer pod onder de vleugel.
Zover we kunnen nagaan wordt de functie van elektronische stoorzender niet meer uitgevoerd, dit omdat de levensduur van de Vista 5 jammers ten einde is.
De C-409 die wij bij Meiringen zagen was voorzien van een tweetal badges, één op de neus van Zielflugstaffel 12 (voor het doelslepen) en één bij de cockpit van Flieger-staffel 24. We kunnen er dus vanuit gaan dat deze kist als doelsleper gebruikt wordt/werd.
Op de foto van de D-FEMT hieronder is zo’n doelsleepinstallatie te zien. De zwarte “slurf” op de grond is het doel dat aan een kabel gevierd wordt achter het toestel. Daar mogen de jagers op proberen te schieten.
Op de website van de Zwitserse luchtmacht lazen we dat er momenteel nog vier PC-9’s in dienst zijn. De Zwitsers vliegen er vermoedelijk nog tot 2025 mee door. Alleen welke toestellen er nog over zijn is lastig vast te stellen. De C-409 weten we zeker! Op de onvolprezen site van Scramble is te zien dat in principe de C-405, C407, C-408, C-409, C-411 en C-412 nog kanshebbers zouden kunnen zijn.
Ontwikkeling
De PC-9 is een doorontwikkeling van de Pilatus PC-7 Turbo Trainer. Alleen is er structureel een ander toestel ontstaan met een veel sterkere motor. Ook heeft dit model schietstoelen, iets wat de PC-7 niet heeft.
De HB-HPA met constructienummer 001 was het prototype van de PC-9 en vloog voor het eerst op 7 mei 1984. Dit prototype hangt in het Verkehrshaus der Schweiz in Luzern.
Er zijn diverse luchtmachten die met de PC-9 vliegen. Voornamelijk doet het toestel dienst als opleidingstoestel. Inmiddels weten de PC-9’s ook de weg naar het warbird-circuit te vinden. Tijden de EAA AirVenture op Oshkosh in 2017 troffen we een civiel exemplaar dat gevlogen heeft bij de Sloveense luchtmacht.
Ook de Australiërs hebben een aantal PC-9’s in de aanbieding nu hun vloot met 49 nieuwe Pilatus PC-21’s compleet is en de PC-9 is uitgefaseerd. Een aantal van deze kisten wordt geveild en er zullen vast enkele in het civiele register als warbird opduiken.
Cash cow
Hoewel de PC-9 nog wel in de folder van Pilatus staat wordt het momenteel niet meer actief gebouwd. Wel krijgt Pilatus nog royalties voor het gebruik van het ontwerp door de Amerikaanse fabrikant Beechcraft. Inmiddels zijn er al meer dan 850 van deze exemplaren gebouwd, dus dat tikt lekker aan voor Pilatus!
Bij Beechcraft heeft men dit model aangepast aan de wensen voor de Amerikaanse strijdkrachten en men brengt het toestel aan de man als Beechcraft T-6 Texan II. Niet alleen de US Air Force, maar ook de US Navy en andere luchtmachten (zoals de Grieken) vliegen met de T-6 Texan II.
De Texan II lijkt nog sterk op de PC-9. Het makkelijkst zijn de modellen te onderscheiden als je naar de canopy kijkt. Bij de PC-9 bestaat deze uit twee delen. De T-6 Texan II heeft een cockpitkap die uit drie delen bestaat.
Beechcraft heeft uit het T-6 opleidingstoestel ook nog een tot de tanden toe bewapende versie gemaakt, de AT-6 Wolverine. Deze probeert men bij kleinere luchtmachten te verkopen of als tactisch wapen op lastige strijdvelden.