Doorn, 3 februari 2020 – In Museum Huis Doorn was een tijdelijke tentoonstelling ingericht over het leven van de Nederlandse luchtvaartpioneer Anthony H.G. Fokker (1890 – 1939). De expositie was gepland tot 13 april 2020 maar is helaas vanwege de Coronaproblematiek gesloten. In deze tentoonstelling was te zien dat Fokker naast het ontwerpen en bouwen van vliegtuigen ook varen als liefhebberij had. Deze liefhebberij ging zelfs zo ver dat hij eind jaren ’30 een eigen jacht ontwierp, de Q.E.D.
Het schip de Q.E.D. werd gebouwd op de scheepswerf van Consolidated Shipbuilding Corporation in Morris Heigt, New York. Samen met de scheepsontwerper William Atkin werd dit project gerealiseerd en het werd op 20 juni 1938 ten doop gehouden.
Bewezen
De naam Q.E.D. staat voor de Latijnse spreuk “Quod Erat Demonstrandum”, Dit betekend vrij vertaald “Wat bewezen moest worden”. De afkorting Q.E.D. wordt regelmatig aan het einde van een logische redenering gebruikt, bijvoorbeeld in de wiskunde of filosofie. Hierbij geeft de schrijver aan dat hetgeen men wilde bewijzen, daadwerkelijk bewezen is.
Anthony Fokker bewees in elk geval dat hij in staat was een revolutionair schip te bouwen. De lijnen van het ontwerp waren nieuw. Er werden bij de bouw technieken gebruikt die hij in de luchtvaart had opgedaan. Het doel was om uiteindelijk een schip te bouwen met veel minder gewicht dan voor die tijd gebruikelijk. Voor de romp werd Afrikaans mahoniehout gebruikt en voor het Art-Deco interieur werd vliegtuigtriplex gebruikt.
Snel en luxe
Het schip was ook snel. Er kon tegen de 18 knopen (33 km/u) mee gevaren worden. Deze boot had twee Capitol-Wright Typhoon-vliegtuigmotoren, goed voor een vermogen van zo’n 600 pk (440 kW). Als derde motor was er een Vimalert V-2500 motor geïnstalleerd van 800 pk (587 kW) voor het varen op cruisesnelheid. De Q.E.D. had dan ook drie schroeven voor de voortstuwing.
De elektrische voorzieningen aan boord van dit schip waren voor die tijd eveneens revolutionair te noemen. Er was een elektrisch systeem van General Electric aan boord wat stroom leverde voor onder andere een wasmachine, droger, vaatwasser, koelkast, mixer, twee kookplaten, afvalversnipperaar in de afvoer en het zorgde voor warm water.
Anthony Fokker beschouwde dit schip als zijn grootste ontwikkeling. Hij was in 1938 inmiddels al bijna niet meer bezig in de bouw van vliegtuigen. Van zijn fabrieken in de VS, Duitsland en Nederland was alleen de Nederlandse vestiging nog open. De $300.000 die de ontwikkeling van de Q.E.D. kostte was meer dan hij in enig vliegtuig hiervoor had gestoken.
Fokker wist met dit fraai gelijnde schip zelfs een publicatie te krijgen in het prestigieuze tijdschrift ‘Life’ van 22 augustus 1938. Daarin werd het schip omschreven als een zweefvliegtuig zonder vleugels. Ook werd daarin een quote van Anthony Fokker aangehaald waarin hij hoopte dat dit schip (met alle revolutionaire technieken) over twee jaar alweer verouderd zou zijn. Dit in de hoop dat zijn technieken overgenomen zouden worden en verder verbeterd.
Vroeg einde
Helaas is het met dit schip niet goed afgelopen. In oktober 1939 was het op de Hudson River ter hoogte van Yonkers bij New York ‘s nachts aan het varen met aan boord een pasgetrouwd stel. De kapitein zag op een gegeven moment vonken en vlammen aan de stuurboordzijde van het schip komen. Daarop liet hij het schip evacueren. Het bruidspaar sprong van boord en wist zich in een reddingsboot te hijsen. Ook de overige bemanningsleden van het schip sprongen in het water. Op één na werden zij gered. Het stoffelijk overschot van het vermiste bemanningslid werd de volgende dag gevonden.
Fokker voelde zich verslagen maar had wel het plan om nog weer een nieuw luxe jacht te bouwen. Daar is het alleen niet meer van gekomen. In december 1939 werd Anthony Fokker in New York behandeld aan een chronische voorhoofdsholte ontsteking. Daar kwamen ernstige complicaties bij, zodanig dat hij op 23 december 1939 kwam te overlijden.
Tentoonstelling
In de tijdelijke tentoonstelling ‘Fokker: Onbegrensd in leven en werk!’ in Huis Doorn waren een aantal foto’s en schetsen van de Q.E.D. te zien. Van die illustraties zijn de foto’s bij dit artikel gemaakt.
