Museum Vliegbasis Deelen met speciale daggast

Publiek bij het Museum Vliegbasis Deelen rondom de speciale gast van de dag, de Alouette III A-453

Deelen, 19 september 2020 – Bij de vliegbasis Deelen is sinds 1989 een museum gevestigd. In dit – door vrijwilligers gerunde – museum is veel terug te vinden over de luchtoorlog boven Nederland, met name tijdens de Tweede Wereldoorlog. In die tijd werd het vliegveld Deelen door de Duitse bezetters aangelegd. Deze locatie was een belangrijke schakel in de luchtverdediging van de Duitsers tegen geallieerde aanvallen, zowel overdag, maar vooral ook ’s nachts.

Museum Vliegbasis Deelen

Boven Nederland alleen al zijn in de Tweede Wereldoorlog zo’n 7.500 vliegtuigen verloren gegaan. In het museum zijn een aantal onderdelen van verongelukte toestellen uit die tijd te zien. En daar zitten een paar opmerkelijke toestellen bij.

Me.262

Er is een prominente ruimte ingericht voor de Messerschmitt Me.262 “Sturmvogel”. Dit was het eerste straalvliegtuig dat operationeel door Duitsland werd ingezet. Bij Deelen zijn in een oude bomkrater restanten van een neergeschoten Me.262 teruggevonden. Deze restanten zijn ten toon gesteld in het museum.

Delen van de 130026 / 9K+AL Messerschmitt Me 262A-2A met vooraan het boordkanon

De Me.262 was aan het begin ook voor de Duitse luchtafweer een vreemd toestel. Dit exemplaar werd dan ook op 12 september 1944 door eigen (Duits) vuur neergeschoten bij Elden. De piloot kwam daarbij om het leven. Deze versie van de Me.262 was een “Sturmvogel”. Dat was de (overigens niet succesvolle) bommenwerper-versie van de Me.262 “Schwalbe”. Het toestel was vermoedelijk verdreven vanuit een basis in Frankrijk vanwege de oprukkende geallieerden.
Dit voorval vond plaats vijf dagen voor het begin van “Operatie Market Garden”. Er waren dan ook veel geallieerde verkenningsvliegtuigen in de buurt rond Arnhem. Omdat de Me.262 dermate geclassificeerd was wilde men niet dat de techniek in handen zou vallen van de geallieerden. Daarom werden de resten snel gedumpt in een bomkrater die vervolgens dichtgestort werd.

Vleugel van de 130026 / 9K+AL Messerschmitt Me 262A-2A

Leden van het Museum vliegbasis Deelen hebben het toestel op 23 oktober 2014 met behulp van een metaaldetector teruggevonden. Het bleek te gaan om de Messerschmitt Me 262A-2A met Werknummer 130026 en Verbandskennzeichen 9K+AL van het “dritte Staffel des Kampfgeschwaders 51” (3./ KG 51).

Op dit verwrongen stuk staal is het werknummer 130026 zichtbaar

De opgraving kreeg een naar staartje omdat er niet een vergunning voor was aangevraagd. De restanten zijn eigendom van de Nederlandse staat en werden in beslag genomen. Het Openbaar Ministerie besloot in mei 2015 dat de bergers niet vervolgd hoefden te worden, maar er werd wel een voorwaardelijke boete van € 15.000 opgelegd als men nogmaals op eigen houtje op zoek ging naar vliegtuigwrakken.

Het frame van de cockpitruiten van de 130026 / 9K+AL Messerschmitt Me 262A-2A

De wrakstukken, die op Woensdrecht waren opgeslagen, konden in het najaar van 2015 terug naar het museum in Deelen. Het Nationaal Militair Museum in Soesterberg had er geen belangstelling voor en men vond dat de onderdelen op Deelen het best tot hun recht zouden komen.

Short Stirling IV

Op 17 september 1944 begon “Operatie Market Garden”, de luchtlandingsaanval om de regio rond Arnhem te bevrijden en een corridor voor de geallieerde troepen verder naar het noorden te realiseren.

Rompdeel van de LK545 / 5G-T Short Stirling IV

De Britse Short Stirling Mk.IV met kenmerk LK545 / 5G-T had vanaf die datum al drie vluchten naar deze regio gemaakt met het slepen van grote Airspeed AS.51 Horsa zweefvliegtuigen om materieel en troepen af te leveren. Vier dagen later, op 21 september 1944, werd deze Stirling neergehaald bij Ewijk. Het toestel was die dag met elf andere Stirlings opgestegen vanaf de RAF basis Keevil om gezamenlijk met 117 vliegtuigen de troepen van de British 1st Airborne Division te bevoorraden. Deze divisie was in het nauw gedreven bij Oosterbeek en dreigde de slag om Arnhem te verliezen. Iets wat een paar dagen later helaas ook werkelijkheid werd.

Bristol Hercules 14 motor waarvan de Short Stirling er vier had

Het toestel moest 24 pallets en vier tassen met materialen afwerpen op een kleine dropzone bij Hotel Hartenstein in Oosterbeek. Dit hotel speelde een belangrijke rol als centrum voor de geallieerden in die dagen. In dit voormalige hotel is overigens nu het Airborne Museum gevestigd.

De oude schuur van de LK545 / 5G-T Short Stirling IV

Het toestel werd geraakt door luchtafweergeschut en de achterste geschutskoepel vatte vlam. De schutter sprong met zijn parachute uit het toestel en werd krijgsgevangen genomen. Hij zou niet meer terugkomen.
Het brandende toestel wist het door geallieerden gecontroleerd gebied te bereiken en maakte een geslaagde noodlanding bij Ewijk. De bemanning ging de dagen daarop op pad om terug te keren naar Engeland. Dat werd een zware reis waarbij men bij felle gevechten betrokken raakte in Brabant. Tijdens de terugtocht is nog één ander bemanningslid omgekomen.

Het overgebleven rompdeel van de LK545 / 5G-T Short Stirling IV

Jarenlang is een vijf meter lang deel van de romp van deze Stirling in gebruik geweest als varkensschuur aan de Hommelstraat 14 in Beuningen (bij Nijmegen). Nadat de oorspronkelijke eigenaar – die ook de Stirling heeft helpen bergen – was overleden kwam de nieuwe eigenaar van de locatie op het idee dat zijn schuurtje wel eens bijzonder kon zijn. Hij raadpleegde deskundigen en die bevestigden zijn unieke vondst. De squadroncode 5G is nog vaag zichtbaar op de romp en dat geeft de bevestiging dat het een toestel van het 299 squadron was dat inderdaad in september 1944 bevoorradingsvluchten verzorgde voor “Market Garden”.

Binnenkant van het rompdeel van de LK545 / 5G-T Short Stirling IV

Deze romp is uniek. Er is van de 2.371 gebouwde toestellen geen enkele complete Short Stirling bewaard gebleven. Er is slechts nog één ander rompdeel te vinden in een museum in Frankrijk.

Spitfire LF.IXc

In het museum is de motorsectie van de MJ874 Supermarine Spitfire LF.IXc terug te vinden. Dit toestel is op 29 september 1944 neergeschoten door Duits luchtafweergeschut. De Canadese piloot is daarbij om het leven gekomen. De Spitfire stortte neer tussen de dorpen Leuth en Kerkerdom, elf kilometer ten oosten van Nijmegen. Op 13 september 1997 hebben leden van het museum delen van het toestel, waaronder de motor, weten te bergen.

MJ974 Supermarine Spitfire LF.IXc

V-1 replica

Met gebruikmaking van originele onderdelen heeft men in het Museum vliegbasis Deelen een replica van een Duitse V-1 gemaakt. De V-1 is het eerste onbemande straalvliegtuig ter wereld. Het werd aangeduid als “Vergeltungswaffe 1”. Oorspronkelijk werden de V-1’s gebouwd door Fieseler als Fi103.

Fieseler Fi103 V-1 replica

De V-1’s vliegende bommen werden vanaf lanceerinstallaties onder een hoek van zes graden afgeschoten, voornamelijk op Engelse doelen. Ook in Nederland waren deze lanceerinrichtingen gesitueerd.

Fieseler Fi103 V-1 replica

Daggast A-453

De dagen in de tweede helft van september staan in de regio rond Arnhem bekend om de herdenking van “Market Garden” die zich tussen 17 en 25 september 1944 afspeelde. Helaas zijn de bijeenkomsten dit jaar vanwege COVID-19 niet grootschalig. Toch verwachtte het Museum vliegbasis Deelen dit weekend extra bezoekers en daar wilden zij op inspelen. Daarom werd voor het publiek als extra attractie de Alouette III helikoper van het Alouette Museum in Barneveld uitgenodigd.

A-453 Sud Aviation SE-3160 Alouette III

Dit Barneveldse museum bestaat nog maar sinds dit voorjaar en is nog bescheiden van opzet. Het doel is om de herinnering aan de originele Nederlandse luchtmacht Alouette III’s levend te houden. Daarvoor beschikt men momenteel over twee helikopters, de voormalige A-301 (in blauw kleurenschema) en de A-453 (in Grasshopper-kleuren).

A-453 Sud Aviation SE-3160 Alouette III

Het voormalige demonstratieteam “The Grasshoppers” was tussen 1973 tot 1995 op de Vliegbasis Deelen gestationeerd. Dat maakt het meer dan passend dat de A-453 voor een dagje op bezoek kwam bij het museum op Deelen.

A-453 Sud Aviation SE-3160 Alouette III

De A-453 was medio jaren negentig door de luchtmacht ingeruild bij Eurocopter ter financiering van de nieuw aangeschafte Cougar helikopters. Een aantal van deze occasions is als luchtwaardig toestel doorverkocht door Eurocopter en een aantal zijn verkocht als onderdelenbron. De A-453 was in Zwitserland terecht gekomen. In juni 2019 kwam deze voormalige “Grasshopper” weer terug naar Nederland. De A-453 is sindsdien eigendom van het Alouette Museum Barneveld. De A-453 is nagenoeg compleet. Alleen de voorste cockpitramen ontbreken. Het Barneveldse museum wil de A-453 zo compleet mogelijk als niet-vliegend museumtoestel opbouwen.

A-453 Sud Aviation SE-3160 Alouette III

Nog meer

In het museum in Deelen is nog veel meer te aanschouwen. Er is veel te vinden over de militaire luchtvaarthistorie. Naast de genoemde toestellen zijn er meer onderdelen van geborgen vliegtuigen ten toon gesteld. Ook aan aanverwante zaken zoals “operatie Manna” wordt aandacht besteed. Al met al een museum om aan te raden. Het museum is geopend op zaterdag en zondag van 11:00 tot 17:00 uur en is gevestigd aan de Delenseweg, Gebouw 20, 6877 AE Deelen. Toegang voor volwassenen is € 7,50. Kinderen van 3 tot 12 jaar en senioren betalen € 5,00. Kijk voor actuele over het museum informatie op: www.museumdeelen.nl.

Geef een reactie