Polk City, 7 februari 2010 – In 1936 verscheen voor het eest een Bücker Bü 133 Jungmeister in de Verenigde Staten. Dat was nog in de tijd van de “Barnstormers”. Vliegen was een attractie en luchtvaartvertoningen trokken tienduizenden bezoekers. Vaak waren het luchtraces maar ook aerobatic vertoningen.
De Bücker Jungmeister was het kleinere broertje van de Bü 131 Jungmann. Het was een eenzitter die iets korter was maar wel een sterkere motor meekreeg. Het toestel was bij uitstek geschikt voor kunstvliegen. Van 1936 tot 1960 zou de Jungmeister toonaangevend zijn bij aerobaticwedstrijden wereldwijd.
Zeppelin
De roem van de Jungmeister als superieur aerobatic vliegtuig was ook als een snellopend vuurtje tot in de Verenigde Staten doorgedrongen. Daarom werden er twee toestellen kort na de Olympische Spelen van Berlijn in augustus 1936 over de Oceaan verscheept. Dat gebeurde met de YR-PAX aan boord van de zeppelin ‘Hinderburg’. Deze vervoerde de Jungmeister naar New York.
De YR-PAX was op 22 juni 1936 afgeleverd aan de Roemeen Alexandru (Alex) Papană. Het toestel had constructienummer 42 en droeg de naam ‘Dina’. Dit toestel was één van de twee Bü 133B varianten die ooit gebouwd zijn. Als motor had dit toestel een Siemens-Halske Bramo SH 14A-4 motor van 160 pk (118 kW).
Air races
Tijdens de Cleveland Air Race in 1937 vloog Alex Papană samen met de Duitse en Europese aerobatic kampioen Otto Heinrich Graf von Hagenburg. Papană vloog zijn eigen YR-PAX Bücker Bü 133B Jungmeister, Von Hagenburg de D-EEHO Bücker Bü 133C Jungmeister (bouwjaar 1937, c/n onbekend).
Olympisch
Beide piloten waren elkaar ook al tegen gekomen bij demonstratiewedstrijden tijdens de Olympische Spelen van Berlijn in augustus 1936. Von Hagenburg werd daar Olympisch kampioen, Papană eindigde als enige Roemeen als twaalfde met zijn YR-PAX. Ter herinnering aan de Olympische Spelen van Berlijn droeg Papană ’s YR-PAX de Olympische ringen in de staart.
Inverted
Op 3 september 1937 maakte Papană met zijn YR-PAX tijdens de Cleveland Air Race een indrukwekkende en zeer lage low pass terwijl hij ondersteboven vloog. Graf von Hagenburg kon niet achterblijven en deed hetzelfde. Hij raakte echter met zijn staart de grond en crashte met zijn Jungmeister D-EEHO voor de ogen van 25.000 toeschouwers. Wonderwel overleefde hij het zelf, maar zijn kist was total-loss. Papană bood daarop zijn YR-PAX aan zodat Graf von Hagenburg zijn wedstrijd kon voltooien.
De YR-PAX bleef voorgoed in de Verenigde Staten en was tot 1940 in eigendom van Papană. Het toestel werd door hem en de Amerikaan Colonel Mike Murphy gevlogen. Die laatste werd met het toestel in 1938 Amerikaans aerobatic kampioen in Miami.
Beschadigd
In januari 1940 raakte de YR-PAX in Chicago beschadigd door de propeller van een Boeing P-12 racevliegtuig. Daarna nam Mike Murphy het eigenaarschap van het toestel over en hij liet het repareren. Het toestel werd herbouwd met een Warner stermotor en een metalen propeller in plaats van een houten exemplaar. Ook werd het onderstel verstevigd. Mike Murphy vloog er succesvol mee tot 1946.
Hierna kwam het toestel in handen van Beverley Howard, eveneens een aerobatic piloot en de jongste (21 jaar) airline piloot indertijd bij Eastern Airlines. Hij liet het toestel rood-wit spuiten en er kwam per 25 februari 1947 de Amerikaanse registratie N15696 op te staan (met c/n 1).
Howard was een zeer actieve vlieger in de aerobatic wereld. Hij participeerde in vele kampioenschappen met zijn Jungmeister en werd geprezen om zijn vaardigheden. In 1950 nam Howard met dit toetel deel aan wedstrijden in Frankrijk en Duitsland. Er is uitgerekend dat zij in de loop der tijd zo’n 30 miljoen toeschouwers heeft weten te vermaken/inspireren met aerobatic vliegen.
Verongelukt
Op 17 oktober 1971 verongelukt Howard met zijn N15696 tijdens een vliegshow op Pitt-Greenville Airport (North Carolina). Ook nu raakte het toestel tijdens een inverted low pass de grond. Waar hebben we dit eerder gehoord… Onderzoek wees uit dat er geen druppel brandstof meer in de tanks zat en dat daardoor de motor was uitgevallen.
Museum
Na het overlijden van Howard in werd zijn toestel herbouwd en in niet-luchtwaardige toestand in juni 1973 overgedragen aan het Smithsonian Air and Space Museum in Washington. Sinds 2012 hangt het toestel ondersteboven in aan het plafond van het Steven F. Udvar-Hazy Center. Dit is een bijgebouw van het Smithsonian National Air and Space Museum op de internationale luchthaven Washington Dulles.
Tweede “YR-PAX”
Er bestaat nog een YR-PAX in de VS. Dit is officieel de N40BJ. Deze Bücker Bü 133C Jungmeister maakt deel uit van de imposante collectie van Kermit Weeks van Fantasy of Flight in Polk City (Florida). Dit toestel was oorspronkelijk de U-57 van de Zwitserse luchtmacht was op 12 augustus 1937 in dienst genomen. Dit toestel is in licentie gebouwd bij Lizenzbau Dornier in Altenrhein met constructienummer 4.
Van 3 juni 1969 tot en met 21 oktober 1969 was deze kist civiel geregisterd in Zwitserland als HB-MIO. Daar na werd dit kistje vanaf 24 juni 1970 de G-AYFO in Groot-Brittannië. Per 28 april 1971 werd het toestel uitgeschreven met de vermelding dat het naar de Verenigde staten was verkocht.
Sinds 27 juni 1990 staat de Jungmeister op naam van Kermit Weeks. Hij nam het toestel over van Bill Hutchins. Over de geschiedenis in de tussenliggende jaren (tussen 1971 en 1990) is niet veel terug te vinden over dit toestel. Op internet is een foto te vinden van de N40BJ in 1978. Daar is het toestel wit met rode accenten. In 1990 vloog het toestel in de VS in een zilverkleurig kleurenschema met rode accenten (inclusief de oude registratie) van de G-AYFO. Het kenmerk N40BJ was klein in de staart aangebracht. Ook zat in de staart de voormalige Duitse zwart-wit-rode band.
In augustus 1992 is tijdens de orkaan ‘Andrew’ de N40BJ beschadigd geraakt. Inmiddels is het toestel weer gerestaureerd door Personal Plane Services Ltd. in Engeland. Weeks heeft het toestel ter ere aan Alex Papană in de kleuren van de oorspronkelijke YR-PAX gebracht.
Modelbouw
Ook in Europa is de historische waarde van de YR-PAX niet ontgaan. Zo kwamen wij tijdens de fly-in bij het Duitse Dorsten am Kanaal een groot vliegend schaalmodel van een Bücker Bü 133 Jungmeister tegen in de kleuren van de YR-PAX. Dit natuurgetrouwe model is schaal 1:5.
