Breda/Seppe, 3 april 2021 – Bij het Vliegend Museum Seppe op Breda/Seppe arriveerde deze middag een Duitse De Havilland DH.82A Tiger Moth. Het toestel, de D-EPKS is aangeschaft door een groep eigenaren en wordt daarmee de vierde Tiger Moth die op Breda Seppe aanwezig is. De groep eigenaren, die zich “Flying Wires” noemt, beschikt al over de De Havilland DH.82A Tiger Moth G-AJHS. Daar wordt nu dus een tweede toestel bijgevoegd.
Borken-Hoxfeld
Het kistje uit 1939 werd 3 april 2021 overgevlogen vanaf het Duitse veldje Borken-Hoxfeld (EDLY), niet ver over de grens ter hoogte van Winterswijk. Om de nieuwe bewoner wegwijs te maken naar de nieuwe stal was de G-AJHS De Havilland DH.82A Tiger Moth eerder op de dag vanaf het Vliegend Museum Seppe naar dit veld toegevlogen. Samen zetten de toestellen koers naar Breda/Seppe.
Even voor 14:00u meldde beide kisten zich op de frequentie van Breda/Seppe en ontvingen de benodigde landingsinformatie. Baan 06 was in gebruik met een straf noordelijk windje.
De D-EPKS draaide als eerste op final. Het kistje hield lekker het gas erop en maakte een mooie low-pass over de baan.
Kort daarachter landde de G-AJHS in de grasstrook aan de zuidkant van de verharde baan. Beide Tiger Moths beschikken namelijk over een staartslee en hebben geen staartwiel. Landen in het gras is daarmee comfortabeler dan op de verharde baan.
Direct na de landing maakte de G-AJHS ruim baan voor de D-EPKS. Deze hing ondertussen op downwind om ook de landing op het gras in te zetten. Met enige stuurcorrecties vanwege de crosswind verliep deze goed en zo was de eerste landing van dit toestel op zijn nieuwe thuisbasis een feit.
De D-EPKS taxiede naar de hangaar van het Vliegend Museum. Daar stonden de champagneglazen al klaar. Onder het genot van een paar bubbels en met beschuit met roze muisjes werd door de aanwezigen de nieuwe aanwinst minutieus bekeken.
Het toestel ziet er top uit. In de cockpit valt vooral het mooie met koper afgewerkte kompas op. Ook is rechts in de achterste zitpositie het typeplaatje van het toestel te vinden. Daarop is het constructienummer 82981 af te lezen.
Op de vleugelstijl is de mechanische snelheidsmeter te vinden. Een oude, simpele, maar effectieve constructie.
Helemaal aan de nieuwe stand van de techniek ontkomt deze oude dame niet. Onder het fraaie houten instrumentenpaneel zitten twee digitale instrumenten, een radio en een transponder.
Onder de motorkap is een De Havilland Gipsy 1C motor te vinden. Deze betrouwbare luchtgekoelde viercilinder motor levert 130 pk (95 kW).
Het toestel zal vooralsnog Duits geregistreerd blijven. Wel zijn er plannen om de registratie op de romp kleiner uit te voeren. De forse letters ontsieren de romp van het toestel een beetje.
Ook de Duitse vlag in de staart zou iets kleiner uitgevoerd mogen worden om de voormalige Royal Air Force kleuren beter tot zijn recht te laten komen. De terugkeer van het oude RAF-serial R5086 zou daarbij helemaal mooi zijn natuurlijk!
Historie
De D-EPKS heeft een rijke historie. Het toestel heeft al veel van de wereld gezien. In het kort lopen we de belangrijkste stappen daarbij door:
- 1939: Gebouwd bij de Havilland Aircraft Company Ltd. in Hatfield
- 13 maart 1940: In gebruik bij de Royal Air Force als R5086 met constructienummer 82981.
- 10 september 1941: Gecrasht, maar werd gerepareerd.
- 19 augustus 1942: Opnieuw gecrasht en wederom gerepareerd.
- 4 november 1953: Verkocht naar de civiele eigenaar WA Rollason Ltd. en in de buitenlucht opgeslagen
- 25 oktober 1957: Toestel krijgt de civiele registratie G-APIH op naam van Rollason Aircraft & Engines Ltd.
- 5 december 1957: Duitse registratie D-EMEX wordt aangevraagd.
- 22 februari 1958: Registratie G-APIH wordt doorgehaald.
- 17 maart 1958: Als D-EMEX in gebruik genomen door de Fliegergruppe Offenbrug.
- 19 augustus 1966: De D-EMEX wordt uitgeschreven als zijnde verkocht naar Denemarken.
- 2 juni 1967: Als OY-DGJ geregistreerd.
- 19 september 1973: Uitgeschreven in Denemarken en verkocht naar Tiger Air Service Co Ltd (Thomas Dow) in Kakabeka, Ontario in Canada. Er wordt alleen geen registratie toegekend.
- 18 december 1973: Ingeschreven in de Verenigde Staten als N111DH.
- 11 april 1980: Amerikaanse registratie wordt doorgehaald vanwege de verkoop naar Engeland.
- 11 april 1980: De G-APIH wordt opnieuw in Engeland ingeschreven.
- 25 augustus 1994: Verkocht naar Klaus Stewering uit Borken-Gemen, Duitsland en werd gebruikt om zweefvliegtuigen omhoog te slepen.
- 21 mei 1995: De G-APIH raakt beschadigd aan de rechtervleugel bij een noodlanding na een motorstoring op Borken-Hoxfeld waarbij een hek werd geraakt.
- 25 oktober 1997: Weer luchtwaardig na reparatie.
- Winter 2000/2001: De romp wordt geheel gerestaureerd door leden van de Luftsportverein Borken.
- 2018: Toestel ging over naar de erfgenamen nadat de eigenaar Klaus Stewering op 11 december 2017 plots was overleden.
- 10 december 2018: Overgeschreven op naam van Claudia Heitkamp en Britta Lingenberg uit Borken. Dit zijn de dochters van Klaus Stewering.
- 28 maart 2019: Registratie G-APIH uitgeschreven.
- 1 februari 2019: Registratie D-EPKS wordt gereserveerd. KS staat daarbij voor Klaus Stewering, de overleden voormalige Duitse eigenaar.
- 5 april 2019: Bewijs van Luchtwaardigheid als D-EPKS wordt afgegeven.
- 2021: Verkocht aan Nederlandse groep eigenaren “Flying Wires” omdat de dochters van de overleden eigenaar beiden geen brevet hebben.
- 3 april 2021: Aflevering naar Breda/Seppe en stalling bij Vliegens Museum Seppe.
Nederlandse Tiger Moths
Met de komst van de D-EPKS komen wij in onze telling op vijftien exemplaren in ons land. Hieronder een overzicht.
| Registratie | Type | C/N | Bouwjaar | Eigenaar/locatie |
| A-10 | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 86587 | 1945 | NMM – Soesterberg |
| A-38 | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 83101 | 1940 | Aviodrome – Lelystad |
| D-ELHU | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 83786 | 1942 | Breda-Seppe |
| D-EPKS | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 82981 | 1939 | Flying Wires – Breda-Seppe |
| G-ADGV | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 3340 | 1935 | Van Dijk / Van der Straaten – Breda-Seppe |
| G-AJHS | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 82121 | 1939 | Flying Wires – Breda-Seppe |
| G-BWMS | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 82712 | 1939 | Stichting Vroege Vogels – Lelystad |
| N8233 | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 85959 | 1944 | Stichting Dutch Tiger Flight- Hilversum |
| N82AM | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 86568 | 1944 | Stichting Vroege Vogels – Lelystad |
| N8691 | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 85130 | 1942 | Flying – Wires – Breda-Seppe |
| N929S | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 84887 | 1943 | Midden-Zeeland? |
| N935NL | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 86378 | 1945 | Hoogeveen |
| PH-CSL | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 86609 | 1944 | E. Boshoff – Hilversum |
| PH-DLK | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 85030 | 1941 | M.I.M. Schermer Voest – Hoogeveen |
| PH-TYG | De Havilland DH.82A Tiger Moth | 82535 | 1939 | KLuHV – Gilze-Rijen |
Niet alle toestellen in Nederland zijn luchtwaardig. Twee (A-10 en A-38) bevinden zich in musea, respectievelijk het Nationaal Militair Museum in Soesterberg en Aviodrome op Lelystad Airport. Ook de G-BWMS bij de Stichting Vroege Vogels op Lelystad Airport is verre van luchtwaardig. De romp hangt daar aan de muur. Hun andere Tiger Moth, de N82AM, wordt momenteel gerestaureerd. Nog een romp van een Tiger Moth bevindt zich bij Flying Wires. Dat is de N8691, een voormalige leskist van de Rijksluchtvaarschool (ex PH-UAW) die een paar maanden geleden op Breda/Seppe is aangekomen voor restauratie.
De restauratie van de G-ADGV op Berde/Seppe is bijna afgerond. Dan staan er op dit veld vier luchtwaardige Tiger Moth (D-ELHU, D-EPKS, G-ADGV en G-AJHS). De PH-CSL staat momenteel op Hilversum. Deze was onlangs korte tijd uitgeschreven, maar is gelukkig weer opgenomen in het register. Onzeker zijn we nog over de N929S. Deze Tiger Moth draagt de niet-echte registratie G-ACDR en maakte deel uit van e collectie van de inmiddels overleden Richard van As. Het toestel is naar onze inschatting momenteel niet luchtwaardig en wellicht vorig jaar geveild.
Met dank aan: Air-Britain Tiger Moth specialist Malcolm Fillmore, Peter Michael Gerhardt; specialist Duits burgerluchtvaart register en Henk Wadman; redacteur AirNieuws.