Teuge / Lelystad, 26 maart 2021 – Sinds 26 maart 2021 is Nederland haar enige Sukhoi Su-29 met een PH-registratie kwijtgeraakt. Het toestel is uitgeschreven en is verkocht naar Canada. Reden om nog een keer dit toestel in de schijnwerpers te zetten. Een kleine hommage aan dit unieke toestel. Daarbij kijken we ook even naar de verschillen in bestickering van deze aerobatic-kist door de jaren heen.
Dit Russische toestel vloog sinds 30 april 2014 in ons land als PH-KAH. De Sukhoi werd gevlogen door Stephen van Dijck en het gespierde aerobatic-kistje stond tot voor kort op naam van VenX Holding, een BV van de vlieger/eigenaar.
Na zijn vertrek bij de KLM is Stephen van Dijck speciale trainingen gaan verzorgen binnen zijn vliegschool AFMT (Advanced Flight Manoeuvring Training). Onderdelen daarbij zijn Upset Prevention Recovery Trainingen (UPRT) en Aerobatic Rating Trainingen. Voor dat doel beschikt hij over een tweetal andere vliegtuigen, de PH-VNX Zlin Z.242L en de PH-DTW Yakovlev Yak-52. In 2013 stond de PH-KWI Yakovlev Yak-52 nog korte tijd op zijn naam. Dat toestel, met een directe verwijzing in de registratie naar zijn bijnaam (“Kiwi”), is indertijd verkocht, maar vliegt nog altijd in Nederland.
Ontwikkeling
De Sukhoi Su-29 is een tweezitter en is ontwikkeld uit de Su-26M. Grootste verschillen; de Su-29 is een tweezitter, in plaats van de eenpersoons Su-26 en de Su-29 is licht in gewicht gehouden door het toepassen van veel meer composietmaterialen ten opzicht van de Su-26. Meer dan de helft van de structuur is uit composietmaterialen opgetrokken en dat scheelt al gauw vijftig kilo aan gewicht.
Dit model vloog voor het eerst op 9 augustus 1991. Door zijn enorme motor, een Vedeneyev M14PF, is dit geen toestel voor onervaren vliegers. Standaard levert deze krachtbron al 360 pk (268 kW), maar de motor van de PH-KAH is gekieteld tot 400 pk (294 kW). Je zou het tot de Formule1-toestellen in de luchtvaart kunnen noemen. Er zijn er ruim vijftig van gebouwd.
Wereldkampioen
Deze Russisch gebouwde Sukhoi heeft als bouwjaar 1994. Het constructienummer van dit toestel is 78-02. Als eerste werd met de Su-29 test gevlogen met het kenmerk RA-7802, afgeleid van het constructienummer. Daarna werd dit de RA-01610. Het toestel had toen een standaard rood-wit kleurenschema met een grote rode ster in de staart.
Uiteindelijk werd de Sukhoi in Hongarije ingeschreven als HA-YAT en werd afgeleverd naar Groot-Brittannië. Het toestel verbleef vervolgens tussen 2004 en 2011 in Spanje, bij de Real Aero Club de España. Uit die tijd stamt ook het huidige kleurenschema. In Spanje droeg de HA-YAT ook de titels van deze vliegclub, inclusief een logo in de staart. Het toestel werd in Spanje gevlogen door Ramon Alonso, een gelauwerd aerobatic kampioen die in 2007 met dit toestel world unlimited aerobatic champion werd.
Naar Nederland
In 2011 kwam het toestel in handen van Stephen van Dijck en verhuisde naar Nederland.
Op de kist weerden RAFC-titels aangebracht. Dat stond voor Russian Aircraft Flying Company van Stephen van Dijck.
De eerste jaren vloog de Sukhoi in ons land met zijn Hongaarse registratie. Per 30 april 2014 werd het kenmerk PH-KAH toegewezen en kwam het toestel op naam van Stephen van Dijck. Op 18 september 2017 werd dit gewijzigd in VenX Holding.
In de staart werden de namen Valeraine (links) en Xavier (rechts) aangebracht (V en X). Op de neus verscheen de naam “Kahuna”. Dat is een Hawaïaanse uitdrukking voor een expert in professie.
Aan het begin stond de registratie op de romp in donkerblauwe letters met een rood lijntje eromheen. Later is dit gewijzigd in zilvergrijze letters.
Ook heeft er enige tijd het nummer 29 in de staart gestaan. Naderhand is op de vleugels ‘BAREFOOT’ komen te staan en een gestileerde kiwivogel op blote voeten in de staart.
Om tijdens aerobaticvluchten het showeffect te verhogen is de PH-KAH uitgerust met een rookinstallatie. De Sukhoi maakte deel uit van het demonstratieteam Thunderyaks. Het was dan wel geen Yakovlev, maar wel een Russisch product en het toestel leverde altijd een spectaculaire solodisplay tijdens de demonstratie van de Thunderyaks.
Aan het begin vond dit toestel onderdak bij Wings over Holland op Lelystad Airport. De laatste jaren stond de PH-KAH gestald in een eigen hangaar op Teuge.
De Sukhoi PH-KAH werd via de website van Aircraft Maintenance Netherlands (AMN) op Teuge te koop aangeboden met een vraagprijs van €156.000,- excl. BTW. Het toestel heeft 1034 vlieguren in de logboeken staan. De motor uit 2004 heeft 523 draaiuren.
De PH-KAH is wel al eind maart 2021 uitgeschreven in Nederland. Een nieuw Canadees kenmerk is ons nog niet bekend. Op moment van schrijven was het toestel nog niet aan de andere kant van de Oceaan ingeschreven.
Nu de PH-KAH – na 10 jaar in ons land gevlogen te hebben – vertrokken is blijft in Nederland nog meer één andere Sukhoi in het luchtvaartuigenregister over. Dat is de PH-SMX Sukhoi Su-26MX. Deze eenzitter heeft Texel als thuisbasis.
Een gedachte over “PH-KAH, de enige Sukhoi Su-29 in Nederland verhuist naar Canada”
Op 29 april 2022 werd de ex PH-KAH ingeschreven als C-FSSU.