22 mei 2021 – Vandaag is het 75 jaar geleden dat de De Havilland Canada DHC-1 Chipmunk voor het eerst vloog. Dat was de CF-DIO-X en deze Chipmunk vloog vanaf Downsview in Ontario, Canada. De DHC-1 was het eerste naoorlogse ontwerp van de Canadese De Havilland Canada fabriek. Dit toestel was bedoel als militair trainingstoestel en moest de verouderde De Havilland DH.82 Tiger Moths vervangen.
Naast het prototype zijn er 1.283 Chipmunks gebouwd verdeeld over drie productielanden. Slechts 217 zijn in Canada zelf gemaakt. Verreweg de meeste toestellen zijn in licentie in Groot-Brittannië gebouwd bij De Havilland, 1.000 stuks. Er zijn tenslotte ook nog 66 toestellen gefabriceerd bij OGMA (Oficinas Gerais de Material Aeronáutico) in Portugal. Deze exemplaren waren voor de Portugese luchtmacht.
De latere Canadese exemplaren onderscheiding zich door een cockpitkap die uit één geheel bestaat. Hierdoor werd het zicht voor de inzittenden verbeterd.
Naast de Canadese, de Britten en de Portugezen hebben nog tal van andere lanen met deze militaire trainer gevlogen. Voorbeeld daarvan is Denemarken.
Veel van deze toestellen zijn na hun diensttijd in civiele handen gekomen en er vliegen er gelukkig nog een flink aantal van.
Pimp your Chip
Eenmaal in civiel handen werd de Chipmunk voor diverse doeleinden gebruikt, als opleidingstoestel, om aerobatics mee te trainen, om zweefvliegtuigen te slepen of om teksten in de lucht te schrijven. Dit heeft geresulteerd in een aantal modificaties op de oorspronkelijke toestellen. Onder ander werden er andere (Lycoming) motoren op gemonteerd. In de loop der jaren zijn we daar een paar voorbeelden van tegengekomen.
Nederlandse grondeekhoorns
De Chipmunk (grondeekhoorn) is in de loop der jaren ook in Nederland een populair toestel geweest. Er hebben er een aantal gevlogen en momenteel zijn er nog drie luchtwaardige toestellen in ons land aanwezig, twee op Breda/Seppe en één op Teuge.
We zullen de Chipmunks “waar wij een actieve herinnering aan hebben” er eens bij pakken. Vrijwel alle toestellen hebben/hadden een Britse registratie. Er is ons één Duits geregistreerd exemplaar bekkend. Uiteindelijk is het maar bij één exemplaar gelukt om een Nederlands bewijs van Luchtwaardigheid te verkrijgen.
Allereerst de kisten die momenteel in Nederland zijn:
G-APLO
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22A
Constructienummer: C1/0144
Bouwjaar: 1950
Nederlandse eigenaar: P. Luijken
Historie: ex EI-AHU, WB696 (RAF)
Deze Chipmunk verblijft in de hangaar van het Vliegend Museum Seppe. Momenteel staat het toestel in groot onderhoud op Midden-Zeeland en is binnenkort weer klaar om te vliegen.
G-BWNT
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0772
Bouwjaar: 1953
Nederlandse eigenaar: J.W.F Peijnenburg
Historie: ex WP90 (RAF)
De G-BWNT is in oktober 2019 naar Nederland gekomen. Ook dit toestel staat op Breda/Seppe in de hangaar van het Vliegens Museum Seppe. Deze Chipmunk heeft de keuren van het Air Training Corps (ATC), de Britste opleidingstak van de Royal Air Force.
G-BWTG
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0119
Bouwjaar: 1950
Nederlandse eigenaar: R. de Man
Historie: ex WB671 (Royal Navy)
Op Teuge is de G-BWTG gehuisvest. Dit toestel draag nog zijn voormalige kleurenschema van de Royal Navy. De eigenaar vliegt er regelmatig mee, en soms samen met de Antonov An-2 D-FONL. Beide toestellen opereren onder de vlag van ‘Classic Wings’.
Vertrokken
Er zijn ook een aantal Chipmunks die inmiddels ons land weer hebben verlaten. Door de jaren heen is het toch een aardig rijtje geworden.
D-ERTY
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0718
Bouwjaar: 1952
Nederlandse eigenaar: G.C. Martin
Historie: ex G-BDCB, WP835 (RAF)
De D-ERTY heeft een tijd op Teuge gestaan. Inmiddels is dit toestel weer verhuisd naar Duitsland.
G-BBNB
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0033
Bouwjaar: 1950
Nederlandse eigenaar: F.H. Schouten
Historie: ex WB851(RAF)
Dit was een mooi gepolijst exemplaar. Eind jaren zeventig was dit toestel in Nederland en vloog vanaf Schiphol. Per 9 november 1982 is dit exemplaar naar Zuid-Afrika vertrokken. Daar is het de ZS-LJU geworden.
G-BCIW
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0899
Bouwjaar: 1953
Nederlandse eigenaar: Dutch Historical Flight
Historie: ex WZ868 (RAF)
Deze Chipmunk werd in april 1988 in Engeland uitgeschreven omdat het verkocht zou zijn naar Nederland. Het plan was om het toestel Nederlands te registreren. In april werd de Britse registratie alweer hersteld. In het Britse register is deze uitschrijving niet terug te vinden. Het toestel zou gekocht zijn door Transavia piloten op Schiphol die ermee zouden gaan vliegen ten behoeve van Dutch Historical Flight.
Het toestel stond op naam van een Trustee gemaand Chipmunk G-BCIW. Uiteindelijk is dit toestel weer terug gegaan naar Engeland en op 26 november 1991 kwam dit kistje aan zijn eind bij een landingsincident op een privé grasstrip bij Hulcote Farm, Salford Road, Hulcote in Bedfordshire.
G-BDBP
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0727
Bouwjaar: 1952
Nederlandse eigenaar: F. de Munck
Historie: ex G-BDCB, WP843 (RAF)
Van 1995 tot 2000 heeft de G-BDBP een Nederlandse eigenaar gehad. Het toestel heeft op Lelystad Airport gestaan. Daarna is dit toestel naar Zuid-Afrika gegaan als ZS-COX
G-BDET
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0736
Bouwjaar: 1952
Nederlandse eigenaar: R.T. Heinen; D. Algra; C. Zoeteman; Aras AIr BV
Historie: ex WP851 (RAF)
De G-BDET zou Nederlands worden. Eerst moest het PH-RTH worden. Er was wel een aavraag voor, maar het heeft niet tot een bewijs van luchtwaardigheid geleid. Vervolgens moest het de PH-DET worden. Dat kenmerk heeft ook daadwerkelijk op het toestel gestaan. Uiteinelijk lukte het op 10 oktober 2000 dan eindelijk om het toestel Nederlands geregistreerd te krijgen, Het werd de PH-ZWA op naam van Aras Air uit Rotterdam. Uiteindelijk is het toestel op 15 december 2008 naar Frankrijk vertrokken als F-AZUU. Tot heden is dit de enige PH-geregistreerde Chipmunk geweest.
G-BBMO
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0550
Bouwjaar: 1952
Nederlandse eigenaar: J.L. Pfundt en Holland Aerobatics Ltd.
Historie: ex WK514 (RAF)
De G-BBMO heeft een tijd op Hilversum gestaan, samen met de G-BBMX. Dit toestel werd gevlogen door Jan Pfundt. Deze Chipmunk is nog altijd in Engeland actief.
G-BBMX
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0800
Bouwjaar: 1950
Nederlandse eigenaar: Stichting tot Behoud Oude Vliegtuigen (SBOV); W. Daams; H. Wesdorp; B.R. Schudel/Chipmunk 4 Ever Foundation; G.C. Martin; K.A. Doornbos
Historie: ex WP924 (RAF)
Deze Chipmunk startte zijn Nederlandse carrière op Vliegveld Hilversum. Het toestel maakte deel uit van de vloot van Wim Daams van het bedrijf Skylight. Daar vloog men ook met de PH-NKD, een North American AT6 Texan welke in dezelfde kleuren vloog als de G-BBMX. Samen met de andere Chipmunk op Hilversum, de G-BBMO werd af en toe formatie gevlogen, zoals hieronder te zien is tijdens een evenement boven Texel in 1987.
Naderhand heeft de G-BBMX diverse Nederlandse eigenaren gehad. Uiteindelijk is het toestel in februari 2009 uitgeschreven en is het in Denemarken terecht gekomen. Daar vliegt dit exemplaar nu als OY-MIK.
G-BXHA
Type: De Havilland DHC-1 Chipmunk 22
Constructienummer: C1/0801
Bouwjaar: 1952
Nederlandse eigenaar: F. de Munck en C.S. Huijers
Historie: ex WP925 (RAF)
De G-BXHA heeft tussen 2001 en 2009 een Nederlandse eigenaar gehad. Het toestel is het opvolgende constructienummer met de G-BBMX. Dit toestel is nog altijd in Engeland ingeschreven.
Met dank aan Henk Wadman.
3 gedachten over “75 jaar De Havilland Canada DHC-1 Chipmunk met een overzicht van de exemplaren in Nederland”
Prachtig artikel! Kleine aanvulling, eigenaar van Chipmunk G-BWNT is J.W.F. (Hans) Pijnenburg.
Hallo Sander,
Dank voor de correctie. Heb het aangepast.
Groet,
Berend Jan Floor
Wellicht een bruikbare aanvulling op de G-BCIW: Ik weet niet sinds wanneer die Chipmunk in Nederland vloog en wie de eigenaar was, maar ik heb in 1978/1979 een aantal uren op dit toestel gevlogen. De G-BCIW was toen op Schiphol gestationeerd. Dus zo’n 10 jaar vóór het in de toelichting genoemde jaar 1988.