Uiterst zeldzame Command-Aire 3C3 uit 1929 toegevoegd aan vloot Egmond Vintage Wings op Hoogeveen

N476E Command-Aire 3C3

Hoogeveen, 7 juni 2021 – Op het vliegveld van Hoogeveen staat sinds dit voorjaar een bijzonder interessant vliegtuig. En dan bedoelen we écht bijzonder interessant! Uit een zeecontainer is de N476E komen rollen. Dat is een Command-Aire 3C3 tweedekker uit 1929 met constructienummer 586.

N476E Command-Aire 3C3

En nu niet jokken, van dit type had je nog nooit gehoord! Wij niet in elk geval… Van deze versie zijn dan ook nog maar vier exemplaren bekend. Drie in de Verenigde Staten en dit exemplaar op Hoogeveen.

N476E Command-Aire 3C3
Overgebleven Command-Aire 3C3's
N7885 (c/n 530) Bob Jenkins, Californië, recentelijk verkocht
N136E (c/n 532) Yanks Air Museum at Chino, Californië
N476E (c/n 586) Egmond Vintage Wings, Hoogeveen
N583E (c/n 607) Western Antique Aeroplane and Automobile Museum, Hood River, Orlando

Oudste van Nederland?

Op het typeplaatje is te zien dat het toestel op 19 februari 1929 de fabriek heeft verlaten. Dit is daarmee vermoedelijk de oudste luchtwaarde kist van ons land.

Het typeplaatje van de N476E Command-Aire 3C3 in de cockpit

Zover we kunnen nagaan moet het toestel wedijveren met de N724V Fleet Model 2 van de Stichting Vroege Vogels op Lelystad Airport. Die is op 2 mei 1930 ingeschreven dus daar wint de Command-Aire 3C3 makkelijk van.

De N724V Fleet Model 2 van Stichting Vroege Vogels stamt uit 1930

Een ander oudje van de Stichting Vroege Vogels is de N168G De Havilland DH-60G Gipsy Moth. Op het typeplaatje van dat toestel staat dat deze van 21 oktober 1930 is. Dat is vermoedelijk de datum van ingebruikname door de Australische luchtmacht. De kist zou echter al in 1928 gebouwd zijn, maar daar hebben we nog geen bewijs van gezien. Totdat het tegendeel bewezen is houden we het er daarom op dat de N476E momenteel het oudste luchtwaardige vliegtuig in Nederland is.

De N168G De Havilland DH-60G Gipsy Moth van Stichting Vroege Vogels is in 1930 in gebruik genomen, maar is wellicht eerder (1928?) gebouwd

Command-Aire

Command-Aire ging in het voorjaar van 1926 van start als Arkansas Aircraft Corporation en werd in september 1928 omgedoopt tot Command-Aire Incorporated. De fabriek stond in Little Rock, Arkansas. De oprichters waren J. Carroll Cone, een vermaarde vlieger uit de Eerste Wereldoorlog, en W. F. Moody, een mechanisch en elektrisch engineer. Dit was nog echt in de pionierstijd van de luchtvaart, toen er nog weinig op gebied van de luchtvaart door de overheid gereguleerd was.

De naam Command-Aire is gekozen omdat men bij de fabriek sprak over “taking command of the air”. Dit om aan te geven dat de toestellen de markt zouden gaan veroveren.

Van Duitsen bloed

In 1927 probeerde Ernst Heinkel Flugzeugwerke uit Duitsland om het Heinkel HD 40 postvliegtuig in de Verenigde Staten aan de man te brengen. Men zocht naar een plek om het toestel in Amerika te bouwen. Heinkel was op dat moment Duitslands tweede vliegtuigproducent in omvang.

Heinkel HD 40 postvliegtuig (Foto: NACA Aircraft Circular No.64)

Als afvaardiging werd de Duitser Albert A. Vollmecke (1901 – 1994) naar Amerika gestuurd. Hij was uiteindelijk niet succesvol in het realiseren van een productielocatie voor de Heinkel. Het beviel hem echter goed in de Verenigde Staten en hij solliciteerde bij de Arkansas Aircraft Corporation. Hij werd daar de hoofdontwerper en ging meteen aan de slag met de toen al bestaande ontwerptekeningen van de Arkansas Aircraft Corporation. Dat toestel werd door hem, daar waar mogelijk, verbeterd en was op 23 december 1927 klaar. Het werd de Command-Aire 3C3 genoemd, als experimental met c/n 500 en met kenmerk X-3790 ingeschreven.

N476E Command-Aire 3C3

Na deze experimentele 3C3 werden een aantal aanpassingen gedaan door Vollmecke en zouden vervolgens ongeveer 116 exemplaren van het type 3C3 gebouwd worden.

De N476E Command-Aire 3C3 heeft een Sensenich houten propeller

Hierna zijn er nog verschillende varianten van het toestel gebouwd. Onder meer door het toepassen van andere motoren. De Command-Aire tweedekkers waren veelzijdig. Ze werden ingezet als lesvliegtuig, als landbouwsproeier, voor rondvluchten en is er zelfs een versie op drijvers gebouwd. Tussen 1927 en 1931 zijn in totaal 251 vliegtuigen door Command-Aire gebouwd. Het laagste constructienummer is 500, het hoogste nummer (de laatst gebouwde) had c/n 655 (NC745W) en stamt uit het najaar van 1931.

Een van de eerste ATC’s

Ondertussen werd ook het felbegeerde Approved Type Certificate (ATC) binnengehaald. De Command-Aire 3C3 kreeg certificaatnummer 53 van de CAA (tegenwoordig FAA) toegewezen.

Voordat het typecertificaat verleend werd waren c/n 501 tot en met 510 al gebouwd. Deze behoefden een verstevigingsaanpassing. Dit is in het beknopte ATC ook terug te lezen. Vanaf 21 augustus 1928 zijn de toestellen conform het ATC 53 gebouwd.

Een beknopte weergave van Approved Type Certificate 53 van de Command-Aire 3C3

Driezitter

De 3C3 is officieel een driezitter. In het voorste compartiment kunnen twee personen vervoerd worden. Het is wel wat krap bemeten naar hedendaagse maatstaven, maar in de jaren dertig waren de mensen nog niet zo lang en breed als tegenwoordig.

Drie zitplaatsen, twee voor, één achter
De voorste cabine is wel krap bemeten voor twee personen

Stabiel

De Command-Aire 3C3 is een zeer stabiel vliegend toestel. Dat werd als stunt gedemonstreerd op 25 oktober 1928 toen stuntvlieger Wright “Ike” Vermilya op 1.000ft hoogte (zonder parachute!) uit zijn 3C3 klom en op de romp van het toestel ging zitten. Door met zijn lichaam gewicht te verplaatsten bestuurde hij het toestel. De film daarvan ging in die tijd het hele land door en bezorgde in één klap Command-Aire de nodige faam.

Krantenartikel van de stunt door Wright “Ike” Vermilya

Opkomst en ondergang

Eind jaren twintig ging het Command-Aire voor de wind. In 1929 was het hoogtepunt met maar liefst acht ATC’s voor verschillende versies van hun tweeldekker. Alleen lag toen ook de economische crisis van 1930 op de loer. Bestaansrecht voor een kleine vliegtuigfabriek was er niet meer. De krachten bundelen met meerdere fabrieken was de enige kans tot overleven. Helaas is het Command-Aire niet gelukt om geschikte partners te vinden. Samengaan met Curtiss leek een optie, maar zij kozen voor Wright om mee verder te gaan. Wright had op zijn beurt daarvoor Travel Air al ingelijfd. Zodoende moest de fabriek in het voorjaar van 1931 haar poorten na vijf jaar sluiten.

N476E Command-Aire 3C3

Curtiss OX-5

De gebruikte motor voor de Command 3C3 was een Curtiss OX-5 (90 pk / 67 kW). Dit is een watergekoelde V8 motor. Deze krachtbron was de eerste, speciaal voor de luchtvaart ontworpen, motor die in de Verenigde Staten in productie genomen werd. Ook de bekende Curtiss JN-4 Jennyvtweedekkers waren hiermee uitgerust.

De N476E Command-Aire 3C3 heeft nog zin oorspronkelijke Curtiss OX-5 V8 motor

Deze motor stamt al uit 1915 en werd eigenlijk al in 1917 als verouderd bestempeld. Toch was dit type motorblok ruim voorhanden en is daarom toegepast op de 3C3. Ondanks de niet altijd betrouwbare reputatie van de motor.

Brandblussysteem

De Command-Aire 3C3 kon uitgerust worden met een – zeker voor die tijd – revolutionair brandblussysteem. Dit bracht Albert Vollmecke mee uit Duitsland van Phylax-Bau. Hiermee kon een motorbrand in de lucht automatisch, of door de piloot, in een paar seconden gedoofd worden. De N476E op Hoogeveen heeft dit systeem niet (meer) aan boord.

Kompas

Iets was we nog niet eerder gezien hebben is de locatie van het kompas. Deze zit op de romp, achter de positie van de passagier(s) en vóór de piloot. Het kompas is in vloeistof gehuld. Het moet best wel lastig geweest zijn om al vliegend, door je pilotenbril en door het windscherm heen het kompas zuiver af te lezen.

Het kompas op de romp tussen de zitplaatsen
Dit moet vrij lastig af te lezen zijn tijdens het vliegen

De rest van het instrumentarium in de N476E is erg karig. Er is een hoogtemeter aanwezig, een toerenteller, een oliedrukmeter en een meter om de olietemperatuur aan te geven. That’s all… De snelheidsmeter zit op één van de vleugelstijlen bevestigd.

Het instrumentenpaneel bevat maar vier instrumenten.

Buitenkans

Bij toeval liep Jac van Egmond dit toestel tegen het lijf in Florida. Hij hoefde niet lang na te denken om het te kopen. Hij wist gelijk dat hij iets bijzonders te pakken had.

N476E Command-Aire 3C3

Vorige eigenaren

Van de vroege historie van dit toestel is weinig tot niets bekend. In de documentatie van het toestel is slechts één oude foto terug te vinden. Locatie en tijdstip van die foto zijn helaas onbekend.

De enige oude foto van de N476E Command-Aire 3C3 die bekend is (Foto: collectie Jac van Egmond)

Van 20 december 1999 tot 28 januari 2014 stond dit toestel op naam van Claude. H. Woodhull. Hij was een voormalige US Army vlieger op de CH-47 Chinook. Daarna heeft hij op vracht- en passagiersvliegtuigen gevlogen. Zo vloog hij onder andere de tourvliegtuigen van de Rolling Stones, David Bowie en Niel Diamond. Zijn hobby was het om antieke vliegtuigen te restaureren. Op 6 september 2013 is hij op 68 jarige leeftijd plots overleden. Daarna is de N476E op naam gesteld van zijn vrouw Donna M. Woodhull uit Hialeah in Florida. Het toestel zelf stond op North Perry Airport, ten noorden van Miami in Florida. Na het overlijden van Claude H. Woodhull is de restauratie van de Command-Aire stil komen te liggen.

De N476E Command-Aire 3C3 op 8 december 2014 op North Perry Airport, FL (Foto Nigel Hitchman)

Jac en zijn broer Hans van Egmond zijn nu de trotse bezitters van deze unieke tweedekker. De Command-Aire 3C3 zal de komende tijd door Jac van Egmond vliegklaar gemaakt worden onder de vleugels van Egmond Vintage Wings. Een tijdpad voor de werkzaamheden is lastig te geven. De ervaring leert dat je bij historische vliegtuigen nooit haast moet hebben en dat het altijd langer duurt dan je zou denken/wensen.

N476E Command-Aire 3C3

De vleugels van de 3C3 zijn al compleet bespannen. Ze staan alleen nog niet in de lak. De grijze vleugels zullen beige gespoten worden, zodat ze goed bij de oorspronkelijke kleuren van het toestel passen.

De vleugels van de N476E Command-Aire 3C3 moeten nog beige gespoten worden

Op de zolder bij Egmond Vintage Wings liggen de staartvleugel, het richtingsroer en de vleugelstijlen. Op het richtingsroer hoort de registratie te staan. Die is er nog niet op aangebracht. Het toestel is op dit moment alleen te identificeren aan de hand van het typeplaatje in de cockpit.

De vleugelstijlen van de 3C3

Ook zijn er nog een aantal reserveonderdelen meegekomen zoals een bijna complete reserve Curtiss OX-5 motor en een set banden voor het onderstel. Dus ook voor de toekomst moet het mogelijk zijn om dit toestel luchtwaardig te houden.

Delen van de reserve Curtiss OX-5 motor
Set reservebanden

PH-CAI

Bijzonder bij dit project is dat de broers van plan zijn om het toestel in Nederland te laten registreren. Een Command-Aire met een PH-registratie! Hoe bijzonder is dat! Er is ook al nagedacht over een kenmerk, PH-CAI is gereserveerd. Dat is afgeleid van C ommand – A I re.

Over het realiseren van een Nederlands Bewijs van Luchtwaardigheid zijn reeds de eerste contacten met ILT geweest. Omdat er een Approved Type Certificate van dit model bestaat maakt dat een goede kans van slagen.

N476E Command-Aire 3C3

Laten we hopen dat Egmond Vintage Wings het snel voor elkaar krijgt het toestel te voltooien. Ook komt men er hopelijk met ILT uit om de Command-Aire in het Nederlandse luchtvaartregister in te schrijven. Om het toestel vliegend te zien is iets waar we nu al naar uitkijken!

Bij dit artikel is de paper “Development of Arkansas Aircraft Corporation Model 3C3” door Robert G. Lock geraadpleegd. Dank ook aan Jac van Egmond en Nigel Hitchman voor hun medewerking aan dit artikel.

2 gedachten over “Uiterst zeldzame Command-Aire 3C3 uit 1929 toegevoegd aan vloot Egmond Vintage Wings op Hoogeveen

Geef een reactie