Grenchen, 11 september 2021 – De Electrifly-In, een Fly-In voor elektrisch en hybride aangedreven vliegtuigen, werd in het weekend van 11 en 12 september 2021 in het Zwitserse Grenchen voor de vijfde maal gehouden, een lustrum editie. In Zwitserland komt het elektrisch vliegen letterlijk en figuurlijk goed van de grond. De ontwikkelingen gaan hier snel en soms wellicht wat soepeler omdat Zwitserland als Europees land niet is aangesloten bij de EASA (European Aviation Safety Agency).
Tijdens de Fly-In konden diverse producenten hun ontwikkelde vliegtuigen tonen. Ook waren er stands met projecten die het nog niet tot een tastbaar vliegtuig hebben gebracht. Daarnaast was er een symposium met lezingen op het gebied van de elektrische en hybride luchtvaart.
Pipistel Velis Electro
Het meest voorkomende toestel tijdens dit evenement was de Pipistrel Velis Electro. Niet verwonderlijk, want dit is momenteel het enige elektrisch aangedreven toestel met een EASA-certificaat op zak. In Zwitserland staan momenteel al dertien van deze kisten ingeschreven. Allen op naam van AlpinAirPlanes GmbH gebaseerd op Fribourg/Ecuvillens.
Tijdens de Electryfly-In telden we vier Zwitserse Velis Electro’s. Met drie daarvan werden om beurten ook rondvluchten uitgevoerd om geïnteresseerden kennis te laten maken met het elektrisch vliegen. In totaal kregen zo’n zestig passagiers op die manier hun “elektrische luchtdoop”.
Dit type vliegtuig is in ons land inmiddels ook te vinden. De vliegschool E-Flight op Teuge vliegt met twee exemplaren, het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum beschikt over een exemplaar en de Nederlandse importeur iFly heeft zelf ook een Pipistrel Velis Electro ingeschreven staan.
Traveller Hybrid
Wat ons betreft “Star of the Show” was de HB-YHY. Dit is de Traveller Hybrid, een elektrische doorontwikkeling van de Zwitserse MSW TR230 Traveller. Dit vierpersoonstoestel heeft een EMRAX 348 elektromotor en komt steeds dichter bij zijn eerste vlucht. De HB-YHY wordt ontwikkeld door Urs Villiger met MSW Aviation.
Dit is een ontwerp dat in drie varianten ontwikkeld wordt. Als eerste een variant met alleen een elektromotor, gebaseerd op hedendaagse accutechnologie die 80 kWh kan leveren. Daarmee zou de kist 60 minuten moeten kunnen vliegen met 20 minuten aan vereiste reserve.
Variant twee is de hybride uitvoering. Hierbij moet de Traveller 300 minuten kunnen vliegen waarvan 35 minuten 100% elektrisch met een 40 kWh accupakket. Een verbrandingsmotor functioneert hierbij als range extender. Deze wekt stroom op voor de accu’s van de elektromotor.
De derde beoogde variant is er een met toepassing van toekomstige accutechnologie. De accu’s worden steeds beter. De verwachting is dat later een accupakket van 140 kWh toegepast kan gaan worden waardoor het toestel 120 minuten elektrisch kan vliegen met een reservetijd van 20 minuten.
Wat opvalt als je plaatsneemt in de cockpit is dat je een geweldig uitzicht naar voren hebt. De hele cockpitruit is namelijk zonder spijlen uitgevoerd.
De plaatsing van de motor in de staart is opmerkelijk. Het doet een beetje denken aan de derde motor die in de Britten Norman BN-2A Mk.III Trislander werd toegepast.
Door het lichte gewicht van de elektromotor is dit op de Traveller Hybrid mogelijk, al is er wel uiteraard een stevige staartconstructie aan te pas gekomen om dit te realiseren.
Smartflyer
Een toestel dat sterk op de Traveller Hybrid lijkt is de Smartflyer SFX1 die door Smartflyer AG samen met het Horlogemerk Hamilton wordt ontwikkeld. Dit is een hybride vliegtuig met een elektromotor en een Rotax 914 motor als range extender om stroom op te wekken. Ook hier vinden we de elektromotor in de staart aan. Dit toestel is nog niet van de tekentafel opgestegen en was alleen als schaalmodel aanwezig.
Archaeopteryx
De Archaeopteryx Electro is een elektrische versie het Archaeoptryx Race hangglider. Een bijzonder luchtvaartuig ontwikkeld door Ruppert Composite GmbH. Dit vliegtuig laat zich wellicht het best omschrijven als een Ferd-Flinstone-glider. Hoewel er een licht landingswiel onder zit, de benen van de vlieger vormen tijdens de start het onderstel.
De Archaeopteryx zonder motor valt in de FAI Hangglider klasse 2. De hier getoonde versie met elektromotor valt per land in verschillende categorieën; Zwitserland – electro hangglider, Oostenrijk – gemotoriseerde hangglider, Frankrijk – ULM klasse 3, Duitsland – UL under 120 kg klasse en de Verenigde Staten – FAR Part 103 Ultralight Aircraft. De benodigde brevetering is bij dit model in de landen ook al divers van geen brevet tot ultralight brevet. Leve de uniformiteit zullen we maar zeggen.
De ontwikkeling van de Archaeopteryx stamt uit 1998. De ongemotoriseerde hangglider vloog in 2010 voor het eerst en de elektrische versie in 2014. Het toestel draagt geen registratie. Een Archaeopteryx Electro kost € 89.500,-.
Pipistrel Taurus Electro
De Pipistrel Taurus Electro G2 is een zelfstartend zweefvliegtuig dat in de ultralight klasse valt. Het toestel kan zeventien minuten elektrisch vliegen. In die tijd kan de Taurus zichzelf naar een hoogte van 2.000 ft brengen om vervolgens verder te zweven. De Taurus is een side-by-side motorzwever.
Door Flugsport Toni Roth werd een aangepaste Pipistrel Taurus Electro gepresenteerd, namelijk een met de propeller op de neus en niet boven op de romp. Het toestel heeft als registratie D-MNPT. Tijdens het zweven wordt de driebladige propeller om de neus heen gevouwen.
Antares E-FES
De D-KERP is een Antares E-FES zweefvliegtuig. FES staat hierbij voor Front Electric Selflaunch. Door het Duitse bedrijf AvanTec GmbH wordt het e-Rop systeem ontwikkeld. Hierbij wordt de Antares E-FES tot een hybride zwever omgebouwd. Daarbij is het toestel voorzien van een elektromotor en een kleine verbrandingsmotor. Starten gebeurt met dit toestel elektrisch. Eenmaal op hoogte zorgt de verbrandingsmotor voor de benodigde boordstroom en het opladen van de accu’s. De motor wordt een range extender genoemd en is een Wankelmotor. De motor zit in het compartiment achter de cockpit.
De propeller van dit toestel zit in de neus geïntegreerd en wordt aangedreven door een 30 kW elektrische motor. De propeller kan helemaal tegen de neus van het toestel worden “geplakt” zodat er geen extra weerstand is tijdens het zweven. In deze configuratie verwacht men emissiearme langeafstandsvluchten uit te kunnen voeren van 2.500 km.
Ego Trike
Van het Tsjechische Ultralight Design stonden er twee Ego Trike ultralights. De vleugels van deze elektrische trikes waren helaas niet uitgepakt en gemonteerd. Alleen de gondels stonden ten toon gesteld. De aanwezige toestellen waren de OK-TZF 89 en OK-VZF 04.
De Ego Trike kan met zowel een verbrandingsmotor als met een elektromotor worden uitgerust. Uiteraard toonde men hier de elektrisch aangedreven versie. Dat model is uitgerust met een Rotex Electric REX30, goed voor 16 kW bij 2400 RPM.
Ultralight Design bestaat sinds 1999. Van de huidige productie is ongeveer 25% van de toestellen uitgerust met een elektromotor. Men produceert overigens sinds 2015 ook carbon onderdelen voor de hierboven genoemde Archaeopteryx.
Naast de vliegtuigen
Rondom vliegtuigen van de Electrifly-In waren diverse stands ingericht met projecten die nog in ontwikkeling zijn. Er presenteerden zich vliegscholen en toeleveranciers.
Bezoekende vliegtuigen
De Electrifly-In werd bezocht door een aantal niet-elektrisch aangedreven vliegtuigen. Meest opvallende verschijning was daarbij de HB-AFO. Dit is een uit 1931 stammende De Havilland DH-60G Gipsy Moth. Dit toestel is het oudste vliegende toestel in Zwitserland en gaf een mooi contrast met de veelal nagelnieuwe elektrische vliegtuigen.
Andere aanwezige klassieker was de HB-CKA Cessna 170A. Deze oude dame stamt uit 1949.
Watervliegtuigen zou je op een fly-in als deze niet snel verwachten. Toch was er een, de D-MDUE Flywhale Aircraft Adventure iS Sport. Van dit Duitse amfibievliegtuig zijn er een tiental gebouwd inmiddels. Voor ons een nieuw type.
Naar Bern/Belp
Dit lustrum was de laatste keer dat de Electrifly-In op de luchthaven van Grenchen werd gehouden. De hangaars waar nu het evenement plaatsvond gaan tegen de vlakte. Op die plek is nieuwbouw gepland voor een helikopterhangaar voor Swiss Rotor Hub.
Op 10 en 11 september 2022 is de zesde Electrifly-In dan ook op de luchthaven Bern/Belp. Waarschijnlijk ook volgend jaar weer groter dan de voorgaande versies. Bij een luchtvaarttak die nog volop in ontwikkeling is dat niet verwonderlijk.
