Doelslepen met de F-5 van de Zwitserse luchtmacht

Meiringen, oktober 2021 – In de week van 25 oktober tot en met 29 oktober en de week daarna werd door de Zwitserse luchtmacht geoefend met het live schieten op luchtdoelen. Daarvoor werd gebruik gemaakt van de Northrop F-5E Tiger II die hiervoor speciaal was uitgerust met een MBV2S target tow installatie. Tot op heden is maar weinig over dit gebruiksdoel van de Zwitserse Tigers te vinden op het internet. We denken dan ook dat we een aantal unieke beelden kunnen laten zien.

Aggressor

Zoals bekend wordt de Nothrop F-5E Tiger II niet meer voor luchtverdedigingstaken ingezet in het Zwitserse luchtruim. Uiteraard vliegt Patrouille Suisse nog met een aantal toestellen. De F-5 wordt daarnaast alleen nog ingezet voor een aggressorrol. Het doelslepen past daar dan ook prima bij.

Maar ook de F-5 wordt een uitstervend ras bij de Zwitsers. In de toegewezen weken dat de kisten nog vliegen gedurende het jaar gaan er meestal maar één of twee tegelijk te lucht in. Het aantal tweezitters (F-5F) is letterlijk op één hand te tellen; vijf.

Voor het doelslepen is Fliegerstaffel 12 verantwoordelijk. Deze eenheid hoort thuis op Flugplatz Emmen, bij Luzern. Tot 2016 werd het doelslepen voornamelijk met de Pilatus PC-9 uitgevoerd. Van dit type vliegen er momenteel nog maar vier bij de Zwitserse luchtmacht en daar worden geen doelsleepvluchten meer mee uitgevoerd. Die taak is nu alleen nog toebedeeld aan de F-5E Tiger II’s. En dan ook nog maar alleen gedurende de herfst en wintermaanden.

Goed zichtbaar

Het doelslepen is niet zonder risico. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de sleepkist door de live munitie geraakt wordt. Daarom wordt het sleeptoestel vaak voorzien van goed zichtbare kleuren, om vergissingen te voorkomen. In het verleden werden door de Zwitserse luchtmacht doelslepers gebruikt als de De Havilland DH.100 Vampire of de EKW C-3605 Schlepp. Deze kisten hadden speciaal felle kleuren gekregen om goed op te vallen. Ook de voorheen gebruikte Pilatus PC-9’s waren met hun gele kleuren goed zichtbaar.

In dit geval werden er toestellen van Patrouille Suisse gebruikt. Die zijn opvallend rood-wit gespoten, dus dat is mooi meegenomen. Om beurten vlogen de J-3081 en J-3082. Beide kisten werden de dagen hiervoor nog gebruikt bij de shows van Patrouille Suisse in september op Kleine Brogel / Sanicole in België en boven de Axalp tijdens het Fliegerschiessen op 20 oktober 2021. De twee toestellen stonden tijdens deze oefening gestald in de twee shelters aan de kop van baan 28 op Flugplatz Meiringen in het Berner Oberland.

Slurf

Bij de schietoefeningen wordt een oranje sleepdoel zo’n 500 meter achter de F-5 gesleept. Deze stoffen “slurf” is zo’n 4,5 meter lang, met een doorsnede van 50 cm.

Bij de start zit het sleepdoel opgevouwen in een klein containertje dat speciaal voor dit doel onder de romp van de F-5 is gemonteerd. Die container zit rechts naast de vanghaak, zodat deze ook nog bruikbaar blijft.

Eenmaal aangekomen boven de schietrange wordt vanuit de cockpit een klepje geopend zodat het sleepdoel eruit kan. Vervolgens wordt de opgerolde kabel in de speciale pod onder de romp gevierd en de pret kan beginnen!

Gekocht in 1976

De gebruikte installatie voor het doelslepen komt uit Zweden en heeft de typeaanduiding MBV2S. Deze pod is in 1976 al aangeschaft door de Zwitsers en werd toen gebruikt onder de vleugel van de Hawker Hunters. Naderhand heeft de F-5E Tiger II deze taak overgenomen. Wel is er aan de pod een modificatie gekomen, een lange buis die de kabel het eerste stuk onder de romp van de F-5 begeleid. Bij de Hunter zat de pod onder de vleugel en was deze geleiding niet noodzakelijk. Die lange buis is aan het einde ter versteviging nog verankerd met twee beugels aan de romp van de Tiger II. De kabel is bij de start verbonden aan het schietdoel in de container onder de romp.

Schietrange

De schietrange, waar live op dit luchtdoel geschoten wordt, heet Fliegerschiessplatz Dammastock / Sustenhorn. Deze range ligt ten zuidoosten van Meiringen en ligt op zo’n 2.600 meter hoogte. Hier wordt door F/A-18 Hornets op de sleepdoelen geschoten. Dit alles wordt begeleid door een gevechtsleider. Deze wordt per Eurocopter EC635 ter plekke gebracht.

Luchttaxi

Voor het geval een sleepzak losraakt en in de bergen neerkomt is er een alpinist aanwezig om eventuele bergingswerkzaamheden te verrichten. De Eurocopter die voor het vervoer gebruikt wordt is dan ook voorzien van een winch die de alpinist neer kan laten in onherbergzame delen van het oefengebied. Aan de koppeling van de sleepzak zit een klein peilzendertje zodat het doel getraceerd kan worden in de bergen.

De oefeningen vinden doorgaans plaats tussen 09:00u en 12:00u en van 13:00u tot 17:00u. Tussendoor worden de begeleiders op de berg even met de heli naar Meiringen gebracht voor een boterhammetje. Als vervolgens de helikopter ook is bijgetankt gaat men rond 13:00u weer op pad voor een nieuwe ronde.

Droppen

Aan het einde van iedere missie komt de F-5E laag aanvliegen bij de vliegbasis van Meiringen. Het sleepdoel is op dat moment een flink stuk ingehaald, maar het wordt nog wel achter de Tiger II aangesleept. Vervolgens telt de verkeersleider op de toren af; “drei, zwei, eins, TOP!” en de sleepzak wordt tussen de landingsbaan en de taxibaan gedropt op het veld.

Vervolgens landt de F-5E en wordt geprepareerd voor een volgende vlucht. Het sleepdoel wordt geborgen en op een speciale afdeling met lange tafels gecontroleerd en opgevouwen om opnieuw gebruikt te worden. Op deze tafels worden ook de remparachutes van de F-5’s opgevouwen en ingepakt voor hergebruik.

Roetveeg Hornets

In de week werden drie tot vier missies per dag gevlogen. Vrijwel gelijk met de F-5 stegen dan ook een tweetal Hornets op. Een enkele keer vertrok de F-5 alleen, dan werd er vermoedelijk geoefend door Hornets die van Payerne afkomstig waren. Dat de F/A-18’s hun boordkanon in de neus gebruikt hadden was steeds door de aanwezige vervuiling op de neus goed zichtbaar. Het leken wel roetveeg Hornets… 🙂

Beperkte missietijd

De F-5E Tiger II’s vlogen bij deze missies zonder hun gebruikelijke centerline tank, daar zat immers de target tow installatie. De voorraad kerosine was dan ook beperkt tot wat intern meegenomen kon worden. Een missie met een F-5 duurde daardoor nooit langer dan 1 uur.