Prachtige Stinson 108-1 Voyager uit 1947 arriveert in Nederland

F-GTTG Stinson 108-1 Voyager

Vliegveld Hilversum en Lelystad Airport, 15 mei 2022 – Op zaterdag 14 mei 2022 werd op het Noord-Franse vliegveld Doncourt les Conflans (LFGR) de F-GTTG opgehaald door zijn nieuwe Nederlandse eigenaar Jeroen Schouten. Dit toestel werd destijds op 4 juni 1947 aan zijn eerste (Amerikaanse) eigenaar afgeleverd als NC8719K en met constructienummer 108-1719. Sindsdien heeft het toestel 3.000 vlieguren gemaakt.

F-GTTG Stinson 108-1 Voyager
F-GTTG Stinson 108-1 Voyager

Een grote restauratie werd tussen 1999 en 2001 in de Verenigde Staten uitgevoerd. Toen is het toestel in de staat gebracht waarin het heden ten dage verkeerd. Bij die restauratie is gestreefd om het interieur (en dus ook het instrumentenpaneel) zo origineel mogelijk te houden. Geen beeldschermen dus in de cockpit, alleen nostalgische ronde klokken in een art-deco stijl.

Prachtig art-deco interieur
Stinson Stamboom
Voor de oorsprong van de Stinson 108 gaan we terug naar het einde van de jaren dertig. Op dat moment wilde Stinson, toen een divisie van de Consolidated Vultee Aircraft Corporation (beter bekend als Convair), een tweezits toestel op de markt brengen. Het ontwerp werd aangeduid als HW-75 en later ook als Model 105.

OY-EFP Stinson HW-75/105 Voyager (1939 met c/n 7249) op Stauning, juni 2005
G-AFYO (c/n 7039) en G-BMSA (c/n 7040) twee opvolgende Stinson HW-75/105 Voyagers op Sywell, september 2016

Aanvankelijk had dit toestel een 50 pk sterke Franklinmotor, maar deze werd vervangen door een exemplaar van 75 pk. Het aantal zitplaatsen kon daardoor stijgen naar drie. De (nog steeds vooroorlogse) opvolger van de Stinson 105 werd de Stinson 10(A) Voyager. De verbeteringen waren een ruimere cabine en een motor die betere prestaties leverde.

N26265 Stinson 10 van de Civil Air Patrol (1940, c/n 7552), Oshkosh, juli 2011

Door de Tweede Wereldoorlog werd de productie van civiele toestellen gestopt en ging Stinson Model 76 bouwen. Dit was in feite een Stinson 10A met zoveel mogelijk ramen in de cabine  toegepast. Als motor kreeg Model 76 en krachtige 185 pk sterke Lycoming motor mee. Dit model werd bekend onder de typaanduiding Stinons L-5 Sentinel.

PH-PBB Stinson (Model 76) L-5B Sentinel

Na de oorlog bracht Stinson Model 108 op de markt. Dit was een groter toestel gebaseerd op de Stinson 10A Voyager en bood plaats aan vier personen. Als motor werd een 150 pk (112 kW) sterke Franklin 6A4-150-3 motor gekozen.

N97344 Stinson 108 Voyager (1946, c/n 108-344), de versie zonder bagagedeurtje rechts, Oshkosh, juli 2011

Een verbeterde versie met een bagagedeurtje aan de rechterkant werd als 108-1 aangeduid. De F-GTTG is ook een Stinson 108-1 Voyager.

Het kleine bagagedeurtje aan de rechterkant werd vanaf model 108-1 en verder toegepast
CF-MVK Stinson 108-1 Voyager (1946, c/n 108-2049), Oshkosh, juli 2017

De productie van de 108-1 liep van 1947 tot en met 1948. De versie daarna kreeg een 165 pk (123 kW) Franklin 6A4-165-B3 motor. Dat werd de 108-2. Ditzelfde toestel, maar dan met een grotere staart en grotere brandstoftanks ging als 108-3 de showroom uit.

G-BPTA Stinson 108-2 Voyager (1947, c/n 108-3429), Sywell, september 2018
N4111C Stinson 108-3 Voyager (1948, c/n 108-5111) is de versie met de grotere staart, Oshksoh, juli 2013

In 1948 besloot Convair zich toe te gaan leggen op grote militaire- en verkeersvliegtuigen. Stinson werd daarom verkocht aan de Piper Aircraft Corporation. Piper kon wel een goede vierzitter in het modellengamma gebruiken en zij produceerden van de 108-3 nog 126 exemplaren. Daarna verdween de Voyager en ook het merk Stinson van de markt. Piper gaf hun eigen Piper PA-20 Pacer voorrang in de markt.
Het productieoverzicht van deze Stinson-familie ziet er als volgt uit:

Model Aantal Serienummers
105 277 7000 tot 7276
10 260 7501 tot 7760
10A 515 7761 tot 8275
108 742 108-2 tot 108-742
108-1 1507 108-743 tot 108-2249
108-2 1252 108-2250 tot 108-3501
108-3 1632 108-3503 tot 108-5134
108-3 (Piper) 126 108-5135 tot 108-5260

Toegewijde zorg

Terug naar de F-GTTG. Sinds mei 2008 verbleef deze Stinson in Frankrijk als F-GTTG en stond op naam van Manuel De Pinho Martins Salgado. Deze eigenaar heeft altijd met het toestel vanaf Doncourt gevlogen. Ook heeft hij de Stinson in een perfecte staat weten te houden, mede doordat hij na zijn pensionering zijn papier voor bevoegd vliegtuigtechnicus is gaan halen. Daardoor werd het toestel door zijn eigenaar zelf met veel toewijding onderhouden.

F-GTTG Stinson 108-1 Voyager
F-GTTG Stinson 108-1 Voyager lining up voor een lokale vlucht
Met voetenstuur erbij wordt de Stinson in de start op Hilversum op koers gehouden

Nu is de Stinson verkocht naar Nederland. We troffen de F-GTTG de dag na aankomst op Vliegveld Hilversum. Daar konden we zelf aanschouwen dat het interieur van deze kist bijzonder fraai is en gelukkig zo origineel mogelijk is gehouden. De kist ziet er van binnen en buiten onberispelijk uit.

F-GTTG Stinson 108-1 Voyager in de landing op Hilversum

Tweede Stinson

Met de komst van de F-GTTG zijn er nu twee exemplaren van dit type in ons land. Het andere toestel is de N9117K Stinson 108-1 Voyager (c/n 108-2117). Dit iets later gebouwde exemplaar hoort thuis op Teuge en is de afgelopen jaren gerestaureerd. De N9117K is weer bijna luchtwaardig zodat binnenkort er weer twee vliegende Stinson 108 exemplaren in ons land bewonderd kunnen worden.

N9117K Stinson 108-1 Voyager (1947, c/n 108-2117) nog voor zijn restauratie (Teuge, 8 juni 2013)
Inmiddels nadert de N9117K Stinson 108-1 Voyager het einde van de restauratie (Teuge, 9 juli 2021)

Geen plek

Eigenlijk is het de wens van de van de eigenaar van de F-GTTG om zijn toestel op Vliegveld Hilversum te stallen. Daar vliegt hij namelijk ook geregeld in de fraaie Seqouia F.8L Falco PH-FCO.

Jeroen Schouten vliegt ook regelmatig met de PH-FCO Sequoia F.8L Falco (Hilversum, 5 april 2020)

Het lastige op Vliegveld Hilversum is echter dat er een tekort is aan stallingsruimte op het veld. Vandaar dat de F-GTTG op zondagmiddag 15 mei 2022 overgevlogen werd naar Lelystad Airport. Voor nu verblijft het toestel dan ook in de algemene hangaar aan het Hotel-platform op Lelystad Airport.

F-GTTG Stinson 108-1 Voyager

Zowel op Vliegveld Hilversum als op Lelystad Airport waren we in staat om deze fraaie aanwinst van de historische luchtvloot in Nederland te fotograferen. Op Hilversum werd eerst nog een lokaal vluchtje gemaakt. Daarna vloog de Stinson door naar Lelystad.

F-GTTG Stinson 108-1 Voyager op Lelystad Airport
F-GTTG Stinson 108-1 Voyager arriveert voor het eerst bij zijn huidige hangaar op Lelystad Airport

Bij een rondje om het toestel vielen de sleuven in de vleugelvoorrand op. Dat is iets wat je wel bij meer vliegtuigen uit die tijd tegenkomst (o.a. bij de Globe GC-1 Swift). Hierdoor blijft bij een stall de luchtstroom over de vleugel zoveel mogelijk bestaan en blijven de rolroeren langer actief.

De F-GTTG is uitgerust met een prachtige houten propeller. Deze zit als een kers op deze klassieke taart.

Prachtig houten prop op de F-GTTG

Met dank aan Henrike Verheijen en Jeroen Schouten voor hun bijdrage aan dit artikel.

Een gedachte over “Prachtige Stinson 108-1 Voyager uit 1947 arriveert in Nederland

  1. De Franse eigenaar verving zijn Stinson door de ex Nederlandse Aerospool WT.9 Dynamic PH-4F1 die 54-AZB/F-JIZG werd !

Laat een reactie achter bij Bob RongéReactie annuleren