Midden Zeeland – 11 juni 2022 – Tijdens de KNVvL FUN Fly-In die van 10 tot en met 12 juni 2022 werd gehouden op het Zeeuwse Vliegveld Midden Zeeland zagen we op de zaterdag een erg leuke helikopter in het circuit opduiken; de OO-XDT. Dit is een Aérospatiale SA 342M Gazelle die voorheen dienst deed bij de Franse ALAT (Aviation Légère de l’Armée de Terre), de Franse landmacht. Als laatste was dit exemplaar in gebruik bij EAALAT (Ecole d’Application l’Alat) met de code “GJX”.
Voor zover we kunnen nagaan was het bezoek aan Midden Zeeland het eerste buitenlandse tripje van deze heli nadat op 14 april 2022 de eerste vlucht als OO-XDT werd gemaakt. Tot dan toe waren er alleen vluchten in België met deze helikopter als OO-XDT gemaakt.
Astazou
Het ontwerp van de Gazelle stamt uit 1967 en komt oorspronkelijk bij Sud Aviation vandaan. Later is dit bedrijf overgegaan in Aérospatiale (hierna Eurocopter en tegenwoordig Airbus Helicopters genoemd). Als motor is heeft de Gazelle een Turbomeca Astazou XIV-M turbine. Deze levert 872 pk (640 kW).
De Gazelles werden niet alleen bij Aérospatiale in Frankrijk gemaakt, maar ook bij Westland Aircraft in Groot-Brittannië (292 ex). In totaal zijn er tussen 1967 en 1969 maar liefst 1.775 Gazelles van de band “gesprongen”. De Franse en Britse landmacht waren hierbij de grootste afnemers. Momenteel vliegt de ALAT nog tot 2035 met een dertigtal SA 342M Gazelles.
HOT3
Deze SA 342M Gazelle was het model dat werd uitgerust met aan weerszijden van de romp twee lanceerbuizen voor de Euromissle HOT3 anti-tank raketten. De naam ‘HOT’ staat hierbij voor Haut subsonique Optiquement Téléguidé Tiré d’un Tube. Vrij vertaald een raket, met hoge subsonische snelheid, op afstand geleid door een optisch instrument en gelanceerd vanuit een buis. En de ‘3’ is de versienummer van dit wapen.
Uiteraard zijn de lanceerbuizen niet meer aanwezig, maar het is nog wel goed te zien waar deze gezeten hebben. Op de romp zitten namelijk twee ovale ‘doppen’ die iets uitsteken. Hier hebben de armen waarop de lanceerbuizen gemonteerd waren gezeten.
De HOT raketten werden, nadat ze eerst ontwikkeld waren voor lancering vanaf voertuigen, pas later toegepast op helikopters. De Duitse landmacht (HEER) gebruikte hierbij de MBB Bo.105 PAH-1. De Fransen namen de Gazelle als platform.
De Bo.105 PAH-1 kon zes exemplaren meenemen, drie aan beide zijde. De Gazelle werd met maximaal vier raketten uitgerust. Later werden ook de Duitse Eurocopter Tiger en de Zuid-Afrikaanse Rooivalk geschikt gemaakt om dit wapensysteem te dragen.
Viviane
Voor de begeleiding van de HOT3 raketten was de SA 342M Gazelle uitgerust met een SAFRAN Viviane camera systeem. Dit is een gestabiliseerd vizier op het dak van de cabine van de Gazelle. De camera gaf in de cockpit een direct zicht door de lens of via een infraroodbeeld en had een laserafstandsmeter die tot 5 km reikte. Het camera systeem was gemonteerd boven de operator van het systeem die links in de cockpit zat.
Voor deze camera moest wel een structurele versterking van het dak van de cabine aangebracht worden vanwege het gewicht van het vizier. Om een platform voor deze camera te bieden werd de cabine links gewijzigd en zit er een soort glazen torentje op die plek op de cabine.
Initialen
De OO-XDT is in 1984 gebouwd. Per 21 januari 2022 staat deze helikopter op naam van Xavier (Bernard) de Tracy. Dat verklaart meteen de registratie “XDT”, het zijn de initialen van de eigenaar. Na restauratie maakte de OO-XDT op 14 april 2022 haar eerste vlucht als civiel toestel.
De voormalige militaire registratie van deze Gazelle was “4103”. Deze is gelijk aan het constructienummer van het toestel. Dit is een systeem dat de Fransen doorgaans hanteren bij hun vliegtuigen.
Bij de ALAT vliegen/vlogen de Gazelles naast hun registratie ook met een drielettercode aan de voorkant van de cabine. Bij de OO-XDT staat daar momenteel “XDT”. Ook dit is uiteraard weer een verwijzing naar de initialen van de eigenaar en niet de oorspronkelijke militaire code. Gedurende zijn diensttijd heeft de “4103” met verschillende codes gevlogen (bekend zijn AOX, BCO, GBN, BOE, GBN en als laatste GJX). De codes wisselden als het toestel bijvoorbeeld bij een andere eenheid werd ingedeeld. Als radiocallsign had het toestel dan “F-M… (van Militaire)” gevolgd door de drie-lettercode.
Gazelle specialist
Als thuisbasis voor de OO-XDT is de heliport Zomergem (EBZM). Dit is een privé-heliport in eigendom van Xavier de Tracy. Hier zorgt De Tracy voor het onderhoud van diverse andere Gazelles die in België en omgeving verblijven.
De Tracy is in de loop der jaren een echte specialist geworden op gebied van de Gazelle helikopters. Naast dit ex Franse ALAT exemplaar heeft hij de hand weten te leggen op nog tien andere exemplaren. Het kan dus goed dat de komende tijd er nog meer van deze voormalige Franse militaire helikopters in het civiele circuit opduiken. Er zijn ook nog voldoende onderdelen voor verkrijgbaar om met dit model jarenlang te kunnen blijven vliegen. Op de website www.gazelleparts.com is meer te lezen over de werkzaamheden van het bedrijf van Xavier de Tracy.
Dit artikel is mede tot stand gekomen door de informatie op de website helispot.be.
