Johannesburg / Soweto, 25 september 2022 – “Liefie, ek het ‘n ou vliegtuig gekry om by die winkel op te sit!” “Ja, totsiens! Jy kan daarmee op die dak klim!” “Dis goed, ons sal dit doen!” Of de Zuid-Afrikaanse conversatie zo gelopen is weten we niet, het zou kunnen… In ieder geval weten we wel dat het dak van de garage van Victor Edward de Villiers – lokaal beter bekend als “Vic’s Viking garage” – aan de Golden Highway in Soweto sterk moet zijn om de forse Avro 716 Shackleton MR.3 te kunnen dragen.
In 1954 bestelde de South African Air Force (SAAF) acht Avro Shackletons maritieme patrouillevliegtuigen die vanaf 1957 de Short Sunderlands vervingen. Van de Avro Shackleton bestaan versies met een staartwiel en met een neuswiel. De Zuid-Afrikaanse exemplaren hebben een neuswiel. Deze forse toestellen zijn uitgerust met een viertal Rolls-Royce Griffon 57 vloeistof gekoelde V-12 zuigermotoren. Deze zijn ieder goed voor 1.960 pk (1.460 kW). De motoren drijven een tweetal contra-roterende propellers aan.
Het toestel hier in beeld was de 1723 en vloog voor het eerst op 10 februari 1958. Het was de laatste van de bestelde kisten. Het constructienummer van dit exemplaar is 1523. Op 2 november 1977 werd de 1723 buiten dienst gesteld door de SAAF en kwam in opslag op Yserplaat Air force Base. De laatste Shackleton werd overigens pas in 1984 door de SAAF buiten dienst gesteld.
In 1987 werd de 1723 op het dak op zijn huidige locatie gezet. Toen nog in de kleuren van de SAAF.
Later is het toestel rood geverfd met Coca Cola reclame erop. Tegenwoordig is het toestel blauw/geel/wit met titels van Sasoil, de maatschappij uit wiens vaatje men tegenwoordig bij de pomp tapt.
Door de jaren heen is de conditie van de Shackleton er niet beter op geworden. De lokale duiven gebruiken het als duiventil en vliegen door de kapotter cockpitraampjes in en uit. De binnenkant zal daardoor ongetwijfeld wel een sopje kunnen gebruiken.
Vervanger
De Shackleton op het dak verving in 1987 een ander interessant toestel dat daarvoor op het dak van de (toen Caltex) garage stond. Dat was de ZS-DKH Vickers 498 Viking 1A. Dit toestel zijn we ook tegengekomen op onze recente Zuid-Afrika trip. Het toestel verblijft momenteel namelijk in het South African Airways Museum op de luchthaven Rand bij Johannesburg. Nadat het toestel in 1987 van het dak was gehaald werd het in opslag gezet op Jan Smuts International Airport, tegenwoordig O. R. Tambo International Airport.
Deze Viking is ook een toestel met een rijke historie. Het toestel begon op 30 augustus 1946 te vliegen als G-AHOT. Het constructienummer van deze kist is 121. British European Airways vloog ermee en het toestel werd in 1948 ingezet tijdens de ‘Berlin Airlift’. In die periode bevoorraadden de geallieerde landen het westelijk deel van Berlijn door de lucht omdat vervoer over land als gevolg van de Koude Oorlog niet mogelijk was. Op 26 september 1954 werd Trek Airwways in Zuid-Afrika de eigenaar en het toestel werd de ZS-DKH. De Viking werd gestoken in de kleuren van Pretoria Airways, ook een maatschappij van Trek Airways. Uiteindelijk werd de Vickers Viking na 13.881 vlieguren definitief aan de grond gezet. Of eigenlijk niet helemaal, in januari 1963 werd de ZS-DKH op het dak van “Vic’s Viking Service Station” gezet.
Nadat de Vickers Viking werd gewisseld voor de Avro Shackleton kwam deze uiteindelijk in 2017 terecht bij de South African Airways Museum Society op Rand Airport. Daar staat het toestel in een redelijk desolate toestand. Het lijkt erop dat er wel aan gewerkt wordt, maar voordat het toestel er knap uitziet, moet er nog heel wat zand door de Sahara stuiven (als variant op water door de Rijn…). Wel zagen we op de romp “oom Vic” staan. Op moment van fotograferen konden we dat nog niet plaatsen, nu wel!
Avio-Resto
Van de 163 gebouwde Vickers Vikings zijn er wereldwijd nog meer zes over. In Nederland was dit model in de jaren zestig en zeventig het gezicht van Avio-Resto. Dit restaurant aan de Amersfoortseweg in Soesterberg had drie Vickers Vikings staan die waren ingericht als restaurant. Slechts twee van die drie toestellen zijn nog bewaard. Er is er een in Engeland te vinden en een in Oostenrijk.
Voor wie de Avro Shackleton in Zuid-Afrika wil gaan bezoeken, dit zijn de coördinaten waar de brandstofpomp te vinden is: 26° 16.644’S 27° 56.683’E. Als je deze bij Google Maps invult zie je de exacte locatie van het pompstation.