Hilversum, eind jaren ’70 – In Nederland heeft ooit maar één Sauders-Roe (Saro) Skeeter Mk.12 gevlogen. Dat was de PH-HOF die we hier afgebeeld zien op vliegveld Hilversum. Dit toestel werd op 26 september 1969 als PH-HOF ingeschreven op naam van P.H. Hofman uit Moordrecht. Aanvankelijk zou het de PH-SRE worden, maar dat is niet doorgegaan. Wel erg grappig als je voorletters “P” en “H” zijn, dat gaf in dit geval een prima gepersonaliseerd kenmerk aan deze helikopter. Per 16 december 1975 wijzigde de tenaamstelling in Hofmans Recreatie Stichting uit Moordrecht. De eigenaar stond bekend als “Piet de Dump” uit Gouda en had een dumpzaak in militaire spullen.
Deze eigenaar handelde eind jaren zestig in overtollige Skeeters. Bij zijn pand in Moordrecht had hij er nog veel meer staan. Genoteerd werden in die tijd: XL736, XL767, XM530, XM562, XM563, XN339, XN343, XN345, XN346, XN347, XN352 en XN354! Al deze twaalf toestellen waren afkomstig van het Britse Army Air Corps in Duitsland.
Begin jaren tachtig is de PH-HOF voorzien van een authentiek Army kleurenschema, inclusief bijbehorend Brits serial XL809. Helaas is op 20 september 1983 de registratie PH-HOF doorgehaald en werd de Skeeter in Engeland geregistreerd als G-BLIX.
Saunders-Roe
Sauders-Roe was al in 1929 ontstaan door de samenwerking van de Britten Alliott Verdon Roe (ook bekend van de Avro vliegtuigen) en John Lord met de vliegtuig- en bootbouwer Samuel Edgar Saunders. In 1951 nam Saunders-Roe de Cierva Autogiro Company over, inclusief hun toen al lopende project van de Skeeter helikopter genaamd Cierva W.14. De eerste Skeeter (G-AJCJ) had al op 10 oktober 1948, dat was nog ten tijde van Cierva.
In totaal zijn er tien Skeeters geproduceerd als prototype en testexemplaar. Daarna zijn nog achtenzeventig productietoestellen vervaardigd. De helikopters zijn in dienst geweest bij de Britse lucht- en landmacht en bij de Duitse landmacht (zes als Mk.50) en Marine (vier als Mk.51). De Portugezen zouden met de tien inmiddels afgedankte Duitse exemplaren gaan vliegen, maar dat plan is letterlijk nimmer van de grond gekomen.
Gebouwd in 1958
De PH-HOF is gebouwd in 1958 en kreeg c/n S2/5094 mee. Het werd een Skeeter AOP12 (Mk.12) en was voorzien van een De Havilland Gipsy Major 215 motor (220 pk – 161 kW). AOP in de typeaanduiding staat voor Air Observation Post. Deze versie was in een serie van 64 besteld. Op 8 december 1958 kwam het toestel in dienst bij het Army Air Corps met serial XL809. Tien jaar later, op 12 december 1968 om precies te zijn, werd het militaire toestel afgedankt. In september van het jaar daarop dook de heli op in Nederland als PH-HOF.
Wasp en Scout
Saro is later samen met de Bristol Aeroplane Company en Fairey opgegaan in Westland Aircraft. Het ontwerp van de Saro Skeeter is hierna gebruikt om de Westland Scout en Westland Wasp helikopters te ontwikkelen. Als je goed kijkt is het DNA van de Skeeter hier nog wel in terug te zien.
Bewaarde exemplaren
Tegenwoordig staat de voormalige PH-HOF nog in Engeland ingeschreven als G-BLIX. Alleen heeft het toestel momenteel geen geldig bewijs van luchtwaardigheid meer. De G-BLIX is nog het enige exemplaar van dit type in het Britse register. Heden ten dage vliegen met een Skeeter is bijna niet meer haalbaar. Dat zit hem met name in de houten rotorbladen. Die gaan maar een beperkte tijd mee en zijn erg kostbaar als deze speciaal vervaardigd moeten worden. Er zijn nog een tiental Skeeters bewaard gebleven in diverse Britse musea eentje in Polen en één in Duitsland.
In het museum van (de in 2017 overleden) Manfred Pflumm in het Duitse Schwenningen troffen we in 2011 de XN349 Saunders-Roe (Saro) Skeeter Mk.12 (AOP12) met c/n S2/7155 aan. Op dit toestel zagen we destijds twee andere constructienummers staan, S2/6920 en S2/6983. Het kan goed dat dit exemplaar naderhand is samengesteld uit meerdere toestellen. Het is ons niet bekend of dit exemplaar daar nog aanwezig is.
Maasbracht
In ons land is ook nog een Skeeter te vinden en wel op het dak van Valkenpower, een leverancier van machines en gereedschappen, in Maasbracht, pal naast de A2. Daar staat de voormalige XN341 (c/n S2/7147 en bouwjaar 1960). Dit is, net als de PH-HOF destijds, een Saro Skeeter Mk.12 (AOP12).
Met dank aan Piet Hitzerd, Henk Wadman en Herman Dekker (www.HDekker.info) voor hun bijdrage aan dit artikel.