Kestenholz, 23 augustus 2009 en Hahnweide, 7 september 2013 – Een oude Tiger Moth in beeld deze keer. En een uniek exemplaar! Waarom? Dat leggen we graag hieronder uit.
Uit 1942
De HB-UPM die we hier zien is een De Havilland DH.82A Tiger Moth uit Zwitserland. Het bouwjaar volgens het Zwitserse register zou 1940 zijn, maar daar hebben we onze twijfels bij. We denken dat het toestel in 1942 gebouwd is. Dit toestel is namelijk op 27 november 1942 in gebruik genomen bij de luchtmacht van Nieuw-Zeeland (RNZAF). En men liet simpelweg in die tijd een toestel twee jaar op de plank liggen alvorens te gaan gebruiken. Het militaire serial werd NZ1455.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werden achtenveertig De Havilland DH.82 Tiger Moths naar Nieuw-Zeeland verscheept en aldaar geassembleerd op Rongotai (nu Wellington International Airport). De stalen rompen werden bij De Havilland in Hattfield (de eerste vierentwintig) en Cowley (de tweede vierentwintig) gemaakt en kregen een Brits constructienummer mee. Eenmaal in Nieuw-Zeeland werd daar een tweede constructienummer aan toegevoegd; DHNZ.1 tot en met DHNZ.48. “DHNZ” staat hierbij natuurlijk voor “De Havilland New-Zealand”. Vanaf constructienummer DHNZ.49 werden de toestellen gebouwd uit lokale materialen. De serie zou uiteindelijk lopen tot DHNZ.181. Veel van deze toestellen kregen na de Tweede Wereldoorlog een civiel kenmerk. Bijna allen werden in Nieuw-Zeeland geregistreerd (ZK-) en een paar in Australië (VH-) of op Fiji (VQ-). Maar naar Europa kwam er geen… of toch… één! De HB-UPM!
100% Nieuw-Zeeland
De HB-UPM heeft als constructienummer DHNZ.135. Dit is dus een 100% in Nieuw-Zeeland gebouwd exemplaar. Nadat het kistje op 27 november 1942 op Rongotai in gebruik werd genomen werd het toestel gestationeerd op Woordbourne / Marlborough Airport Blenheim.
Op 20 juni 1949 werd het toestel verkocht aan de Stratford Aero Club en kreeg de Tiger Moth op 8 september 1949 zijn eerste civiele registratie, ZK-ATM. In 1951 kreeg het toestel de naam “Mighty Atom”.
Pech
Een aantal keer heeft de ZK-ATM pech gehad en raakte beschadigd. Dat was op 27 november 1952 bij Dannevirke en op 12 februari 1953 bij Tataramoa. Beide keren werd de Tiger Moth weer gerepareerd. Helaas ging het weer mis toen het toestel op 1 februari 1954 uittaxiede voor de start op Paeroa. En nog was de koek niet op, inmiddels weer gerepareerd en wel vloog het toestel tijdens de start tegen een telegraafpaal. Dat was op 19 augustus 1956 op Kohuratahi. Bij de herbouw na dit incident werd er tijdelijk een cockpitkap op het toestel geplaatst. Deze was afkomstig van de ZK-ATB. Inmiddels was de naam gewijzigd in “Mighty AT’M”. Dan gaat het opnieuw mis op 29 september 1967. Weer tijdens de start raakt de ZK-ATM beschadigd. Vanaf Ardmore deze keer. Tijdens het oppikken van een reclamebanner raakte het toestel overtrokken en crashte. Het kistje had toen 1.015 uren op de teller staan.
Door de jaren heen heeft de ZK-ATM diverse Nieuw-Zeelandse eigenaren gehad. Op 12 oktober 1967 lijkt het doek te vallen wanneer de ZK-ATM wordt uitgeschreven. Het zou uiteindelijk bijna vier jaar duren voordat het toestel toch weer luchtwaardig werd. Dat was op 16 augustus 1971. Na deze restauratie werd het constructienummer gewijzigd naar DHNZ.135R.
Grocott
Op 6 juni 1975 komt de ZK-ATM op naam te staan van Robert Gerald Grocott uit Paraparaumu, Wellington. Deze eigenaar liet het toestel op 21 september 1981 in Engeland inschrijven als G-BJLI. Hierbij werd 1942 al bouwjaar aangegeven en dat lijkt ons juist.
Bij die Britse inschrijving liet Grocott een Zwitsers adres noteren, Postbus 1095 in het Zwitserse Zürich. Kennelijk was de beste man van Nieuw-Zeeland naar Zwitserland verhuisd, maar was hij wel kleinbehuisd… 😉 Het toestel wordt naar Walkeridge Farm in Engeland gebracht en is op 7 november 1981 klaar om te vliegen. Een week later, 14 november 1981 vertrekt de G-BJLI naar Zürich in zijn nieuwe thuisland.
De Britse registratie was van zeer korte duur en kennelijk alleen bedoeld voor de ferryvlucht van Engeland naar Zwitserland, want al op 26 november 1981 werd dit kenmerk uitgeschreven met de opmerking “verkocht naar Zwitserland”.
Zeldzaam
Op 6 april 1982 werd voor deze Tiger Moth de registratie HB-UPM opgetekend. Daarmee werd het de eerste – en tot nu toe enige – Nieuw-Zeelands gebouwde Tiger Moth in Europa. Een zeldzaamheid dus!
Weer pech
Helaas bleef ook de malheur in Europa deze DH.82A achtervolgen want op 20 juni 1982 raakte het toestel opnieuw zwaar beschadigd. Dat was bij de start vanaf Sitterdorf bij de Bodensee.
Ruim drie jaar zou het duren voordat de HB-UPM gerestaureerd as. In augustus 1985 kon het toestel opnieuw vliegen. Je kan inmiddels gerust zeggen dat Nieuw-Zeelands onkruid niet vergaat! Dit toestel is nu zes keer gerepareerd/gerestaureerd na serieuze incidenten. Maar telkenmale weet men deze Tiger Moth weer in de lucht te krijgen.
Inmiddels is de HB-UPM in 1988 overgegaan naar Juergen Schott en Arend Versteege uit Winkel (vlak bij het vliegveld van Zürch). In 2015 werd de Tiger Moth verkocht aan Pascal Loepfe-Brugger uit Niederteufen en tegenwoordig mag Thomas Hulliger uit Zürich zich eigenaar van deze bijzondere tweedekker noemen.
Twee keer gezien
We zijn de HB-UPM slechts tweemaal tegengekomen. De eerste keer was tijdens de fly-in in 2009 op Kestenholz, een voormalig Zwitsers veldje wat voor de gelegenheid nog een keer opengesteld was. Een tweede keer zagen we de Tiger Moth tijdens het Old Timer Treffen op Hahnweide in september van 2013.