Red Bull gevechtshelikopter naar Defqon.1

Lelystad Airport, 21 en 25 juni 2023 – Op woensdag 21 juni 2023 meldde zich een zeer speciale helikopter voor de deur van HeliCentre op Lelystad Airport. Vanuit de door Red Bull gesponsorde Hangar-7 op het Oostenrijkse Slazburg (LOWS) was de N11FX Bell AH-1F Cobra naar ons land gevlogen. In zijn kielzog vloog de N544AR Zivko Edge 540, eveneens van Red Bull / de Flying Bulls. Beide toestellen hadden op deze vlucht een tankstop gemaakt op Giebelstadt (EDQG) in Duitsland.

De reden van hun bezoek was het dance event Defqon.1 dat gehouden werd van 23 tot en met 25 juni 2023 op het festival-terrein van Walibi bij Dronten. Al meerdere jaren verzorgen de Flying Bulls tijdens dit evenement spectaculair vliegdemo’s. Dit jaar met de speciale Cobra en de Edge 540. Daarnaast arriveerde op vrijdag 23 juni 2023 ook de D-HTDM MBB Bo.105 helikopter voor logistieke support.

De N544AR Zivko Edge 540 met Dario Costa

De D-HTDM MBB Bo.105CBS-4 van voor de logistieke support

Bell 209 / AH-1 Cobra

De Amerikaanse helikopterbouwer Bell ontwikkelde uit de bekende Bell UH-1 Huey /Iroquois transporthelikopter een gevechtshelikopter. Dit “gunship” vloog voor het eerst op 7 september 1965 en kreeg de civiele naam Bell 209 mee. Het toestel heeft de motor en het rotorsysteem van de Bell UH-1. Aan de staart is goed te zien dat de Cobra een telg is uit de UH-1 familie. Het toestel is extreem smal. De cabine is minder dan een meter breed. Bij de AH-1 zit de piloot achter en de schutter voor.

De N426HF als voorbeeld van een Bell UH-1H Iroquois waar de Cobra van afgeleid is (Oshkosh, juli 2015)

Onder de ophangpunten aan de romp kan een variatie aan bewapening meegenomen worden. Onder de neus hangt een M197 kanon van General Dynamics met drie lopen. Bij de bewapende versie kunnen 750 patronen van 20mm meegenomen worden. Het kanon op de N11FX is uiteraard een dummy exemplaar. Alleen het uiteinde van de drie lopen is origineel. De ruimte van de patronen die is vrijgekomen wordt nu gebruikt als bagagecompartiment. De deuren van dit compartiment kunnen tevens dienen als opstapje bij het in- en uitstappen of bij het onderhoud van het toestel.

Alleen het puntje van het kanon is origineel, de lopen zijn fake

Waar eerst de patronen opgeslagen werden past nu de bagage

Een UH-1 Huey maakt een heel herkenbaar “ploppend” geluid door de rotorbladen Een dergelijke heli hoor je al van ver aankomen. Dat is niet echt handig bij een gevechtshelikopter. Daarom zijn bij de AH-1 de rotorbladen aangepast en lopen taps toe aan het eind. Dit zorgt voor minder volume, maar evengoed nog een onmiskenbaar geluid.

De rotorbladen lopen taps toe bij de Bell AH-1F Cobra

Er zijn van de AH-1 Cobra 1.116 exemplaren gebouwd. Dit toestel is in dienst geweest bij de Verenigde Staten en bij diverse bevriende landen van de VS. Inmiddels is de AH-1 in veel gevallen uitgefaseerd en vervangen voor de modernere Boeing AH-64 Apache.

Een (toen nog) operationele 393 Bell AH-1F Cobra / Tsefa van de Israëlische luchtmacht (Tel Nov, 15 april 2013)

In Barein hoort deze 972 Bell AH-1F Cobra thuis (Sakhir Air Base, januari 2016)

De 157784 is een Bell AH-1J Cobra van de US Marines (Miramar, 29 september 2007)

In het Pima Air & Spece Museum in Tucson is de 70-15985 Bell AH-1S Cobra van de US Army te vinden (11 maart 2018)

Er zijn Cobra’s in gebruik bij civiele bedrijven in de Verenigde Staten, onder andere voor bosbrandbestrijding of bij het Department of Agriculture.

De civiele N373WN Bell AH-1F Cobra is inmiddels uit dienst genomen (Russell Militairy Museum, 5 augustus 2015)

Er is momenteel nog een doorontwikkelde AH-1 bij Bell in productie. Dat is de tweemotorige Bell AH-1Z Viper. Deze versie is het makkelijkste te herkennen aan zijn vier rotorbladen. Deze rotor is overigens afkomstig uit de Bell 412 transporthelikopter. Het kanon in de neus is nog altijd de eerder genoemde M197. Deze versie is in gebruik bij de US Marines (189), Tsjechië (10), Bahrein (12) en Slovenië (12).

De 166759 is een moderne Bell AH-1Z Viper van de US Marines (Yuma, 17 maart 2018)

De Bell Cobra van de Flying Bulls werd gevlogen door Siegfried “Blacky” Schwarz. Hij is de chief rotary-wing pilot van de Flying Bulls. De N544AR werd – net als vorig jaar – gevlogen door de Italiaanse aerobatic piloot Dario Costa.

Eerste N11FX

Het is bij ons weten voor het eerst dat de N11FX een bezoek bracht aan Nederland. Deze Cobra vliegt nog maar sinds maart 2021. Toen was de restauratie van dit toestel gereed na het verloren gaan van de vorige N11FX van de Flying Bulls. Dit was een Bell TAH-1F Cobra (c/n 003) waar sinds 2004 mee gevlogen werd. De TAH-1F was het trainingsmodel voor deze gevechtshelikopter.

Op 25 mei 2017 landde Siegfried Schwarz na een demo met de toenmalige N11FX om te tanken op Reutte-Höfen in Oostenrijk. Bij de landing raakte de rotor een gebouw en de helikopter raakte zwaar beschadigd. Gelukkig kwam Schwarz er zonder kleerscheuren van af.

De eerste N11FX Bell TAH-1F Cobra van de Flying Bulls bij Scalaria aan de Wolfgangsee (7 juli 2012)

Vervangend toestel

Daarna werd door Red Bull gezocht naar een vervangend toestel. Die werd gevonden in de vorm van een voormalige US Army AH-1F Cobra. Dit toestel, met serial nummer 67-15819 en c/n 20483, was oorspronkelijk in 1967 gebouwd en heeft een Vietnam verleden. In 1976 was deze AH-1F gemoderniseerd naar de AH-1S, maar het bleef als AH-1F in de boeken staan. Na uitdiensttreding (in 2001?) werd de helikopter gebruikt als sleutelkist bij het College Aviation Training Centre in de plaats Rome in de staat New York.

De smalle N11FX Bell AH-1F Cobra op het verrijdbare heliplatform

De 67-15819 kwam in 2010 in bezit van Northwest Helicopters van helikopterpiloot en verzamelaar Bryan Reynolds in Olympia (WA). Daar is het toestel door Red Bull opgemerkt en vanaf 2019 werd de restauratie naar luchtwaardigheid gestart. Bij dit proces zijn bruikbare onderdelen van de eerste N11FX gebruikt en fabrieksnieuwe onderdelen van Bell. Uiteindelijk kwam de nieuwe N11FX in maart 2021 naar Salzburg toe. Dat was niet voordat het Pentagon voor de export officieel toestemming had gegeven. Een dergelijke helikopter wordt namelijk goed in de gaten gehouden. Er zouden vreemde mogendheden geïnteresseerd kunnen zijn in een dergelijk toestel, om mee te vliegen of om voor onderdelen te gebruiken. Nog jaarlijks wordt de N11FX door de Amerikaanse CAI geïnspecteerd om te zien of het toestel nog compleet is.

In het luchtvaartuigregister van de Verenigde Staten staat deze Cobra ingeschreven als Bell 209. Dat is de civiele aanduiding van dit model. De aanduiding AH-1 is indertijd door de US Army toegekend. Als constructienummer is het voormalige militaire serial nummer gebruikt. Dat kan omdat dit toestel nu onder de experimental klasse valt. Bij de bouw/restauratie kan in principe zelf een constructienummer opgeven worden.

De cockpit van de N11FX Bell AH-1F Cobra

Twee in Europa

Er zijn momenteel twee vliegende Bell AH-1 Cobra’s in Europa. Dat is de N11FX van de Flying Bulls en de OK-AHC. Deze Tsjechische Bell is een TAH-1P met voormalig serial nummer 77- 22734 en c/n 22072.

Na iedere vlucht wordt het toestel gelijk weer gepoetst

Verkenning

Op woensdagavond ging de N11FX even op een verkenningsmissie naar Walibi. Daar werd voor korte tijd ook geland. Na terugkomst werd het toestel op één van de verrijdbare helikopterplatforms van HeliCentre gezet.

Het zou tot zaterdag 24 juni 2023 duren voordat de Cobra weer in actie kwam. In de middag vloog de Cobra samen met de N544AR Edge 540 richting het Defqon.1 festivalterrein.

Er was een strak schema afgesproken, de DJ zou op enig moment klaar zijn, dan zou een op de seconde af geregelde vuurwerkshow starten waarbij de Cobra en de Edge ook een rol zouden spelen. De show verliep voor het publiek prima, alleen moesten de piloten wel even improviseren omdat de DJ ineens een minuut eerder ophield, waardoor het vuurwerk eerder dan gepland startte.

De N11FX is voorzien van twee pods aan weerszijden van de romp. De buitenste zijn ervoor om rook te genereren tijdens de vliegshows. Vanuit de binnenste pods kan vuurwerk afgestoken worden tijdens het vliegen.

De buitenste pod is om rook te genereren

Met de zwarte pod kan vuurwerk afgeschoten worden

De oude N11FX Bell TAH-1F Cobra met rook tijdens een demo (Wolfgangsee, 7 juli 2014)

De oude N11FX Bell TAH-1F Cobra met vuurwerk (Wolfgangsee, 7 juli 2014)

Support

Om medewerkers van de Flying Bulls op het festivalterrein te krijgen was de D-HTDM naar Lelystad Airport gekomen. Bij eerdere shows was deze Bo.105 onderdeel van de vliegshow. Met dit type helikopter kan zeer spectaculair voorgevlogen worden. De Bo.105 is namelijk in staat om loopings te maken. Een manoeuvre die niet voor iedere heli is weggelegd. Dit jaar een supportrol voor de Bo.105.

De bagage werd met de D-HTDM MBB Bo.105CBS-4 vervoerd

Onder de bagage natuurlijk ook blikjes Red Bull, met cola smaak deze keer

De pilotenhelm in de D-HTDM MBB Bo.105CBS-4

Naar huis

Zondagochtend had iedereen zijn koffertje weer gepakt en werden de drie toestellen van de Flying Bulls gereed gemaakt voor de terugvlucht naar Salzburg Ook nu stond een tankstop op Giebelstadt op de planning. In totaal zou de vlucht voor de Bell AH-1F Cobra 2:40u vliegtijd in beslag gaan nemen.

De D-HTDM MBB Bo.105CBS-4 wordt naar buiten geduwd

Siegfried Schwarz checkt of het al tijd is om te vertrekken

Voor vertrek werden de toestellen getankt. Bij de Edge 540 werden de vleugeltanks gevuld. Deze moeten tijdens het vliegen van aerobatics leeg zijn, maar voor ferryvluchten kan er AvGas in.

De helikopters slurpen JetA1 op. Dit werd door de fueltruck van de luchthaven aan de toestellen geserveerd.

Onder het toeziend ook van aardig wat helikopterliefhebers, de brandweer van de luchthaven en de airport authorities vertrokken de kisten rond 10:20u. De Bell en de Edge vlogen in formatie. De MBB Bo.105 volgde vijf minuten later.

De Cobra en de Edge vertrekken in formatie huiswaarts

Vijf minuten later volgde de D-HTDM MBB Bo.105CBS-4

Nog een laatste gimmic

Een grappig detail in de Bell AH-1F Cobra zijn de bekerhouders. Deze zitten in het instrumentenpaneel van de voorste cabine. Hier passen precies twee blikjes Red Bull in voor als men tijdens de vlucht dorst heeft. Erg leuk bedacht! Dit detail was overigens ook al in de eerste N11FX aanwezig.