Teuge, 12 april 2024 – Deze keer duiken we eens in de familielijn van de Zlín Z 42, het ‘Zlín gezin’ en de daaruit voortgekomen modellen. Daarbij zoomen we ook in op de Nederlandse Zlíns. Op het vliegveld van Teuge staan een tweetal Zlin Z 242L vliegtuigen gestationeerd; PH-SVD [0828] en PH-VNX [0729]. Op Breda/Seppe is de PH-JAA [0831] aanwezig. Dit Tsjechische type is niet veel voorkomend op de westerse vliegvelden. De twee exemplaren op Teuge worden gevlogen door VenX, een bedrijf gespecialiseerd in Upset Prevention and Recovery Training (UPRT).
Onder de naam Advanced Flight Manoeuvring Training (AFMT) worden UPRT-trainingen en aerobatic-instructies uitgevoerd. Klant is onder andere de KLM Flight Academy, maar ook ander vliegopleiders en particuliere piloten nemen de instructies af. Naast de twee eerder genoemde Zlíns wordt ook gevlogen met een Yakovlev Yak-52 (PH-DTW).
In het verleden hebben we al eens eerder aandacht besteed aan de UPRT-opleidingen met deze Zlín Z 242L toestellen. Lees dat artikel HIER nog eens terug voor een compleet beeld. Dit keer zullen we wat meer in de historie van deze Zlín modellen duiken.
Als aanvulling op dat eerdere artikel kunnen we melden dat de toenmalige OK-TMA sinds 29 november 2022 de Nederlandse registratie PH-SVD gekregen. Dit staat voor de initialen van de eigenaar van het bedrijf, Stephen van Dijck.
De registratie PH-SVD is al eens eerder in gebruik geweest en wel tussen 18 maart 1980 en 1 juni 1989. Toen stond dit kenmerk op een Robin R 2112 Alpha [190] van de Vliegclub Rotterdam. Dit toetel raakte op 2 april 1989 beschadigd tijdens een ongeval op Midden Zeeland. Tijdens een go around vloog de Robin tegen de lierkabel van de zweefvliegers en eindigde onherstelbaar beschadigd in een greppel.
Het Zlín gezin
De Zlín Z 242L stamt af van de Zlín Z 42. Dit toestel maakte zijn eerste vlucht op 17 oktober 1967 en werd gebouwd door Moravan Otrokovice in Tsjechië. De aanleiding om de Z 42 te gaan bouwen was omdat Zlín een opvolger wilde ontwikkelen voor de succesvolle Zlin Tréner / Tréner Master tweezitters. De Z 42 werd ook weer een tweezitter en was oorspronkelijk uitgerust met een Walter M-137 inverted zescilinder motor, met een vermogen van 180 pk (134 kW).
Z 43
Een jaar later (op 10 december 1968) vloog de vierpersoons variant van de Z 42. Deze werd als Z 43 aangeduid. De Z 43 is voor ongeveer 80% gelijk aan de Z 42. Alleen is de romp uiteraard groter om twee personen extra te kunnen herbergen en er werd een sterkere motor toegepast.
Z 42M(U)
De gewijzigde Zlín Z 42M maakte zijn eerste vlucht in november 1972. Bij dit toestel werd de staart gebruikt die ook bij de vierpersoons Zlín Z 43 te vinden is. Daarnaast werd er een verstelbare propeller toegepast. Bestaande Zlín Z 42’s die werden omgebouwd kregen de aanduiding Z 42MU mee.
Z 142
Vervolgens werd de Zlín Z 142 ontwikkeld uit de Z 42M. Dit model was iets groter en werd uitgerust met een sterkere Walter M-337AK inverted zescilinder, supercharged luchtgekoelde motor met brandstofinjectie. De blok leverde 225 pk (168 kW). Een andere aanpassing was de cockpitkap. Deze bubble canopy kon naar voren schuiven. De eerste Zlín Z 142 vloog op 29 december 1978.
Z 242L
Eind jaren tachtig werd de Z 142 verder gemoderniseerd. Het toestel werd uitgerust met een Lycoming IO-360 motor met vier cilinders en een vermogen van 200 pk (149 kW). Omdat de cilinders in dit blok horizontaal liggen is deze motor veel breder. De neus van het toestel werd daarom ook breder. Deze versie werd aangeduid als de Zlín Z 242L.
Naderhand werd aan de modelnaam Z 242L nog ‘Guru’ toegevoegd. Sinds 2014 kan de ‘Guru’ uitgerust worden met een digitale Garmin G500 cockpit. De PH-SVD is bijvoorbeeld een ‘Guru’.
Het wederom aangepaste model dat nu nog te koop is, wordt ‘Zeus’ genoemd. De ‘Zeus’ heeft een minder hoekige staart en meer gestroomlijnde cockpit plus aanpassingen aan het onderstel.
Z 143L
Ook de Z 43 werd in 1992 voorzien van een Lycoming motor. In dit geval een Lycoming O-540. Dit model werd als Z 143L aangeduid. Tegenwoordig staat dit model nog als Z 143LSi ‘Genius’ in de folder.
Digitale cockpit
De PH-SVD heeft als bouwjaar 2018 en is al vanaf de fabriek uitgerust met een digitale Garmin G500 cockpit. Om de vliegoperaties soepel te laten verlopen wort momenteel ook de PH-VNX bij Hangar One op Teuge voorzien van een Garmin G500 cockpit.
Nog één op Seppe
Er is naast, de PH-SVD en PH-VNX, in Nederland nog een derde Zlín Z 242L actief. Dat is de PH-JAA op Breda / Seppe. Deze Zlín Z 242L stamt uit 2018 en draagt c/n 0831.
Lees verder:
