Lelystad Airport, 25 april 2025 – In een hangar op Lelystad Airport werd aan een select gezelschap van genodigden de N88719 Noorduyn UC-64A Norseman VI van de Stichting Noorduyn Foundation gepresenteerd. Dit forse en robuuste transporttoestel wordt al gedurende elf jaar gerestaureerd door de vrijwilligers van de Stichting, onder de bezielende leiding van Arno van der Holst.
Twee Norsemannen
Laten we eerst iets ophelderen. Er zijn in Nederland twee restauratieprojecten van een Noorduyn Norseman: het toestel waar het hier over gaat en een ander toestel dat gerestaureerd wordt in de T2-hangar van Aviodrome (N4474 Noorduyn Norseman VI – c/n 774). Beide toestellen worden soms met elkaar verward, maar het zijn echt twee verschillende projecten en toestellen waarbij overigens wel goed wordt samengewerkt. Stel je eens voor hoe mooi het zou zijn om binnen afzienbare tijd twee luchtwaardige Noorduyn Norseman-toestellen in ons land te hebben… Uniek in Europa!
Bob Noorduyn
De Noorduyn Norseman heeft overduidelijk Nederlandse roots. De ontwerper van dit toestel was Bob Noorduyn, voluit Robert Bernard Cornelis Noorduyn. Hij was een Nederlander, geboren op 6 april 1893 in Nijmegen. Hij overleed op 22 februari 1959 op 65-jarige leeftijd in South Burlington, Vermont in de Verenigde Staten. Noorduyn had een passie voor vliegtuigen en wist al snel een internationale carrière op te bouwen.
Hij begon in 1913 als technisch tekenaar bij Sopwith Aviation Company in Groot-Brittannië. In 1917 werkte hij samen met Frits Koolhoven bij de British Aerial Transport Company als chef-tekenaar. Hierna ging hij in 1919 samenwerken met Anthony Fokker in Duitsland. In 1921 verhuisde hij voor Fokker naar de Verenigde Staten om daar de bedrijfsleider te worden van de Amerikaanse Fokker-tak. In 1929 trad Noorduyn in dienst bij Bellanca, waarna hij in 1932 de Pitcairn PA-19 autogyro ontwierp voor de Pitcairn-Cierva Autogyro Company.
Eigen bedrijf
Vanaf 1933 richtte Bob Noorduyn zijn eigen bedrijf op: Noorduyn Aircraft Limited, later Noorduyn Aviation. Zijn eerste toestel was de Noorduyn Norseman Mk.I. Dit toestel (CF-AYO) had drijvers en vloog voor het eerst op 14 november 1935. Noorduyn vestigde zijn fabriek nabij Ontario in Canada.
De Norseman was een robuust en veelzijdig toestel, perfect afgestemd op de behoefte aan een bushplane in de ruige gebieden van Canada en Alaska. Het toestel kon zowel passagiers als vracht vervoeren. Door de jaren heen heeft de Norseman sterk bijgedragen aan de ontwikkeling van afgelegen gebieden in het noordelijk deel van Noord-Amerikaanse continent.
USAAF order
De meest populaire versie van de Norseman was de Mk.VI. Deze versie werd besteld door de Royal Canadian Air Force (RCAF), Royal Canadian Navy (RCN) en de United States Army Air Force (USAAF) bij het begin van de Tweede Wereldoorlog. De Mk.VI was een aangepaste versie van de Mk.IV, afgestemd op de wensen van de USAAF. De Mk.V werd toen overgeslagen, omdat Noorduyn de letter “V” wilde bewaren om deze na de oorlog als “Victory” te gebruiken.
Tot 1940 waren er nog maar zeventien (civiele) toestellen besteld. Het succes kwam door een omvangrijke bestelling van de USAAF. Maar liefst 749 exemplaren werden vanaf het midden van 1942 afgeleverd aan de Amerikaanse strijdkrachten. De militaire typeaanduiding van de bestelde Mk,VI werd UC-64A (met wielen) en UC-64B (met drijvers). De Amerikaanse militaire Norseman-toestellen werden ingezet voor opleidingen, evacuatie van gewonden en transportvluchten.
Actief in Europa
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Norseman ook veelvuldig actief in Europa. Zo’n 240 UC-64A’s werden naar Europa gebracht. Deze werden ingezet nabij het front om vracht aan te voeren en gewonde strijdmakkers op te halen. Veel gewonden werden naar ziekenhuizen bij Parijs gebracht. Van de 240 Norsemannen in Europa ging ongeveer de helft verloren door vijandelijk vuur of ongelukken, zoals de confrontatie met konijnenholen op onverharde vliegvelden.
Victory-model
Na de oorlog werden de productierechten overgenomen door Canada Car and Foundry (CCF), die vijftig exemplaren van de Mk.V (“Victory”) versie bouwde. Dit was een civiele versie die vrijwel gelijk was aan de UC-64A. In 1953 werden de productierechten teruggekocht door onder andere Bob Noorduyn. Onder de naam Noorduyn Norseman Aircraft Ltd. werden nog drie Mk.V’s geproduceerd. Na vijfentwintig productiejaren werd het laatste toestel op 19 januari 1959 afgeleverd. Uiteindelijk gingen de productierechten in 1982 over naar Norco Associates. Nieuwe toestellen werden echter niet meer gebouwd; in totaal zijn er 903 exemplaren geproduceerd.
De 43-5374
De Noorduyn Norseman die op Lelystad gepresenteerd werd heeft constructienummer 365 en stamt uit 1944. Op 29 februari 1944 werd het toestel als UC-64A in gebruik genomen door de USAAF op Middletown Air Depot, Pennsylvania. Het militaire serienummer was 43-5374.
Op 20 augustus 1945 was het toestel overbodig geworden en werd aan de kant gezet. Hierna begon de civiele carrière van deze Norseman. Het toestel werd geregistreerd als N88719, op naam van Aero Service in Los Angeles. Op 20 september 1951 werd het kenmerk doorgehaald met de vermelding dat het toestel naar Canada was verkocht.
In Canada werd het toestel als CF-GLI ingeschreven. Dat was op 20 september 1951. Als bouwjaar werd toen 1951 gehanteerd en als typeaanduiding Norseman VI. Dat bouwjaar is opmerkelijk, want het toestel is al in 1944 als UC-64A gebouwd. De aanduiding Mk.VI is de versie-aanduiding voor de militaire UC-64A.
Naar Nederland
Na diverse wisselingen van eigenaren raakte CF-GLI op 10 juni 2010 beschadigd tijdens een harde landing op water. Het toestel stond indertijd op drijvers. Per 21 juli 2014 werd de Norseman uitgeschreven met de melding dat het toestel naar de Verenigde Staten ging. In 2014 wist de Stichting Noorduyn Foundation goedkoop de restanten van CF-GLI te bemachtigen en begon zij met de restauratie. Eerst werd eraan gewerkt op een locatie in Zaandam. Sinds januari 2018 vond de Norseman onderdak bij het – nu gesloten – Nederlands Transport Museum in Nieuw-Vennep. Daar is het frame als eerste vakkundig gerestaureerd door het Zeeuwse bedrijf Vliegwerk Holland.
Naar de spuiterij
Op 11 april 2025 waren de romp en vleugels zover gereed dat deze opnieuw gespoten kon worden. Hiervoor werd de romp op een dieplader naar Woensdrecht gebracht. In enkele dagen werd hier het nieuwe kleurenschema aangebracht op de Norseman. Al op 16 april 2025 kon de warbird weer op transport, nu naar Lelystad Airport, vooruitlopend op de presentatie.
Eenmaal op Lelystad Airport werd de Norseman gereed gemaakt voor het publiek. Er werd in de tussenliggende dagen hard gewerkt aan het aanbrengen van diverse markeringen op het toestel.
Tijdens de onthulling van de Norseman in zijn nieuwe kleuren van het 320 Transport Squadron benadrukte Arno van der Holst het belang van de Norseman in de geschiedenis en de complexiteit van de restauratie. Hij prees de samenwerking met Aviodrome, die een soortgelijk toestel aan het restaureren is. Samen hebben beide organisaties in Canada onderdelen verzameld. Het doel is straks twee luchtwaardige Noorduyn UC-64A Norseman-toestellen in Nederland te hebben.
Op de neus van de Norseman staat een afbeelding van een verpleegster met de tekst “La Belle Dame Sans Merci.” Dit verwijst naar een ballade van John Keats (1795-1821), een van de belangrijkste romantische Engelse dichters. Het gedicht gaat over een verleidelijke maar genadeloze fee die haar geliefden (in dit geval, met een knipoog, piloten) vernietigt door hen te verlaten, waarna zij wegkwijnen in eenzaamheid. Kortom, een gevaarlijke dame.
Glenn Miller
De avond van de presentatie werd omlijst met drankjes en hapjes, en toepasselijke muziek van Bill Baker’s Big Band. Deze bigband houdt de herinnering levend aan Glenn Miller.
Glenn Miller raakte vermist op 15 december 1944, nadat hij uitgerekend met een Noorduyn UC-64A Norseman (de 44-70285) in Engeland was opgestegen. Hij zou in Frankrijk optreden voor Amerikaanse troepen, maar er is nooit meer iets van de Norseman teruggevonden. Een theorie is dat het toestel geraakt is door een vliegtuigbom, afgeworpen door een Lancaster boven de Noordzee. De bommenwerper had zijn doel in Duitsland gemist en dumpte zijn lading boven zee. Tragisch genoeg kan mogelijk zo’n bom de Norseman hebben geraakt.
Levend schilderij
Bij de presentaties waren een paar re-enactors aanwezig. Samen met de Dodge Carryall uit dezelfde tijd als de Norseman maakte dit de hangaar tot een levend schilderij.
Toekomstige plannen
De Noorduyn UC-64A Norseman zal voorlopig op Lelystad Airport blijven. Men hoopt het toestel op 17 mei 2025 te kunnen tonen bij het luchtvaartmuseum Aviodrome. Er moet nog veel aan het toestel gebeuren voordat ermee gevlogen kan worden. De ervaring leert dat bij dergelijke projecten met historische vliegtuigen geduld een schone zaak is. Als het toestel uiteindelijk weer kan vliegen, zal dat onder zijn toenmalige civiele Amerikaanse registratie zijn: N88719. Maar dat zal vermoedelijk pas over twee tot drie jaar zijn. Voor nu is het vooral genieten van de bereikte mijlpaal: een compleet gemonteerd toestel in nieuwe, authentieke kleuren. Een knap werkstuk van de leden van de Stichting Noorduyn Foundation!
Met dank aan Arno van der Holst en Ruben Hofs voor hun bijdrage aan dit artikel.
2 gedachten over “Noorduyn Foundation presenteert nieuwe kleuren Noorduyn UC-64A Norseman”
Hoi Berend Jan,
Een kleine aanvulling; niet alleen de romp, maar ook de vleugels zijn maar Woensdrecht gebracht en daar gespoten. Die zaten in een schuifwand trailer, samen met allerlei kleine onderdelen.
Groeten, Rob Tempel
Hallo Rob,
Dank voor je aanvulling. Ik had dat ook zo begrepen, maar niet duidelijk verwoord.
Groet,
Berend Jan